اولین بار که "نوروز عربف"، ورزشکار ورزش پهلوانی تاجیکستان، وارد زورخانۀ دوشنبه شد، لبخندی بر لبانش جاری شد. او به قصد ادامۀ تمرین کشتی آمده بود و وقتی که تجهیزات زورخانه و نمایش چرخیدن مربی را دید، انگشت به دهان ماند، اما به زودی تحت تأثیر فرهنگی آشنا، مهارت و چابکی مربی قرار گرفت. از آن زمان که حدود شش سال گذشته‌است، "نوروز" بر این ورزش باستانی تسلط یافته‌است و احساس می‌کند به زورخانه تعلق دارد.

ورزش باستانی یکی از سنت‌های قدیمی و میراث غنی فرهنگی ایران است که در سال‌های اخیر کم‌‌رنگ‌تر شده‌است. در جهت احیا و تداوم این سنت گروه‌هایی نظیر فدراسیون ملی و بین‌المللی ورزش‌های زورخانه‌ای این رسم را در داخل و خارج از کشور ایران ترویج می‌دهند. بدین ترتیب، در سال ۲۰۰۵، فدراسیون بین‌المللی ورزش‌های زورخانه‌ای همراه با سفارت ایران در تاجیکستان، زورخانه‌ای به نام "حکیم ابوالقاسم فردوسی" در شهر دوشنبه بنا نهادند و نظارت آن را به مردم محل سپردند. این زورخانه که در ورزشگاه مرکزی شهر دوشنبه قرار دارد، توجه ورزشکاران جوان تاجیکستان مانند "نوروز" را به خود جلب کرده‌است.

در آغاز نوروز و همراهانش مانند "جهانگیر عربف"، به ورزش کشتی و ورزش ژاپنی "جودو" مشغول بودند، لیکن به‌تدریج به ورزش باستانی روی آوردند. آنها سنت زورخانه را میراث فرهنگی خود می‌دانند و معتقدند که این ورزش پر از چالش‌های ذهنی و جسمی است. به عبارت دیگر، این سنت در میان جوانان دوشنبه مورد توجه و استقبالی پرهیجان قرار گرفته، چون به گفتۀ نوروز، "در خون ماست".

نظر سعید محمود ضمیرف، سرمربی کنونی زورخانۀ تاجیکستان نیز بازتابی است از همین گونه احساس. وی هنوز در اوقات فراغت جودو تمرین می‌کند، لیکن به دلیل وجود جنبه‌های هنری، از جمله شعر و موسیقی، ورزش باستانی را از ورزش های دیگر متمایز می‌شمرد. او اشاره می‌کند که شنیدن ضرب طبل و شعر فردوسی احساس خستگی را از بدن می‌زداید. گویی همچنان که اشعار حماسی فردوسی در میان اکثریت قریب به اتفاق فارسی‌زبانان شور و هیجان می‌انگیزد، این بار نیز به برانگیختن اعضای تیم ملی تاجیکستان آمده‌است.

در مسابقات بین‌المللی ورزش‌های زورخانه‌ای اخیر تحت عنوان "جام فردوسی" که تابستان گذشته در شهر دوشنبه بر گزار شد، ورزشکاران تاجیک موفق به کسب جوایزی شدند. "نوروز" در این مسابقات در رشته‌های کباده و سنگ‌گیری مقام اول را به دست آورد. همچنین در میل‌بازی سعید محمود رتبۀ چهارم را کسب کرد، در حالی که در ردۀ وزنی خود در کشتی مقام اول را از آن خود کرد. سرانجام، در بخش مهارت‌های تیمی، تیم الف تاجیکستان در مقام سوم قرار گرفت.

با وجود همۀ این موفقیت‌ها، به عقیدۀ ورزشکاران، زورخانه از اهمیتی فراتر از کسب جایزه در مسابقات برخوردار است؛ تا آن جایی که نوروز و سعید محمود به زورخانه به مثابه خانۀ دوم خود می‌نگرند. برای سعید محمود، که خاطرات تلخ تجربۀ جنگ داخلی هنوز در ذهنش رنگ نباخته‌است، زورخانه مکانی است که در آن می‌توان خود را از مشکلات روزمره رها کرد. نوروز زورخانه را نه تنها مکانی برای گردهم‌آیی و ورزش می‌داند، بلکه همچنین از آن به عنوان مکتبی برای دست یافتن به سرشت "پهلوانی" یاد می‌کند. وی حتا با شوخی می‌گوید که در واقع، زورخانه "خانۀ اولش" است.

این ورزشکاران امیدوارند در آینده موفق به کسب فرصت‌های بسیاری برای انتقال این احساس تعلق به ورزش باستانی و زورخانه، به طیف هر چه گسترده‌تری از جوانان میهن‌شان شوند. هم‌اکنون تعداد قابل توجهی از جوانان شهر دوشنبه به ورزش‌های باستانی علاقه نشان می‌دهند. بنا به برآورد سعید محمود، هر هفته ‌حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ نفر از جمله گروهی از دانشجویان و نوجوانان به زورخانۀ دوشنبه می‌آیند و از امکانات آن استفاده می‌کنند. اما به غیر از تشکیل یک تیم کوچک در ولایت ختلان، این فعالیت‌ و امکانات عمدتاً در پایتخت متمرکزند؛ از این رو ‌آرزوی آیندۀ سعید محمود و همگـنانش این است که سنت، امکانات و درک اهمیت و نسبت و قدمت ورزش‌های زورخانه‌ای را به بقیۀ مناطق کشور گسترش دهند و سرانجام وظیفۀ پرورش و راهنمایی پهلوانان آیندۀ تاجیکستان را به نسل جوان‌تر کشورشان واگذار کنند.

در گزارش مصور این صفحه به دیدن ورزشکاران زورخانه‌ای تاجیکستان می‌رویم.

* کاترین بروک Katherine Bruch و تامی تریبواسر Tommy Triebwasser از کارآموزان زبان فارسی در تاجیکستانند و این مطلب را به زبان فارسی تهیه کرده‌اند.

 برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنيد.

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب