سازمان آکسفام که سازمان خیریۀ بین‌المللی و مرکز آن در شهر آکسفورد است، از روز سه‌شنبه 15 ماه نوامبر نمایشگاهی را در شهر لندن برگزار کرده‌است، با عکس‌هایی از پنج عکاس که از کشورهای شوروی سابق عکس گرفته‌اند. این نمایشگاه در نزدیکی میدان ترافالگار و رودخانه تیمز در گالری استراند برگزار شده‌است. نمایشگاهی هرچند فروتنانه و کوچک، اما با عکس‌هایی تأثیرگذار.

اکنون بیست سال از فروپاشی شوروی می‌گذرد. سقوط و فروپاشی شوروی میان ماه‌های اوت و دسامبر ۱۹۹۱صورت گرفت. فرو ریختن این ابرقدرت که در آن زمان تنها رقیب غرب و به‌ویژه آمریکا بود هم به معنی پایان دوره‌ای بود که به "جنگ سرد" معروف شده بود و هم آغازی برای پایان نظام‌های کمونیستی در شرق اروپا و برخی از کشورهای جهان سوم. سرمایه‌داری پیروز شده بود و بسیاری از کسانی که در کشورهای کمونیستی از استبداد و نبود انگیزۀ اقتصادی به تنگ آمده بودند، گمان می‌بردند که به‌زودی زندگی آنها مثل کشورهای غربی خواهد شد. یعنی آزادی سیاسی همراه با رفاه نسبی اقتصادی. اما برای همه چنین نشد.

در این دو دهه کشورهایی که از دل شوروی بیرون آمدند و هر یک به سویی رفتند. کشورهای بخش اروپایی شوروی که به اتحادیۀ اروپا پیوستند، وضع اقتصادی مطلوب‌تری به دست آوردند. برخی دیگر هم با تکیه بر منابع طبیعی و تولید خود وضع اقتصادی خویش را تا حدی بهبود بخشیدند.

در میان این کشورها افراد بسیاری نیز به ثروت‌های زیاد دست یافنتد. کمتر روزی است که شما در رسانه‌های جهانی نام کسانی را از شوروی پیشین نشنوید که اکنون در شمار میلیاردرهای جهانند. برخی از اینها با دست بردن به میراثی که از شوروی مانده بود، به ثروت‌های بادآورده رسیدند. در برخی از کشورها، به‌ویژه جمهوری‌های جنوبی شوروی پیشین، گروه اندکی که بخشی از طبقۀ حاکمه هستند، در ناز و نعمت به سر می‌برند و افراد بسیاری در فقر زندگی می‌کنند. در این کشورها نه از بهداشت و آموزش و بیمۀ اجتماعی رایگان فراگیر گذشته خبری است و نه از آزادی‌های سیاسی و رفاه نسبی جامعه‌های اروپایی.

فروریزی شوروی از درون و به استقلال رسیدن پانزده پارۀ تشکیل‌دهندۀ آن با یک حرکت و جابجایی عظیم انسانی همراه بود. این جابجایی‌ها و جنگ‌ها با درد و رنج و و در برخی از کشورها با جنگ‌های داخلی همراه بود.

روسیه به عنوان بزرگ‌ترین و ثروتمندترین کشور کعبۀ آمال میلیون‌ها کارگر و مهاجری شد که در جستجوی کار و زندگی بهتر، به‌ویژه از برخی از جمهوری‌های کم‌درآمدتر، عازم آن شدند. اما دیگر این مهاجران، شهروندان پیشین نبودند و با آنها همانند بیگانگانی ناخواسته رفتار می‌شود؛ رفتاری که این روزها به ویژه در قبال شهروندان تاجیکستان در روسیه اعمال می‌شود و خبرهای آن در جهان منتشر شده‌است. اما در کشورهایی چون تاجیکستان و ارمنستان و گرجستان زندگی بدون کار در روسیه نمی‌گذرد. روسیه خود نیز در کنار ثروت سرشار پر از تهی‌دستان است.
 
در  این نمایشگاه عکاسی ، شما می‌توانید گوشه‌هایی از زندگی مردم عادی در کشورهای روسیه، ارمنستان، آذربایجان، گرجستان و تاجیکستان را ببینید؛ مردمی که نتوانسته‌اند از ثروت‌های نو بهره‌ای به دست آورند.

این تصاویر از یک سو نشان‌دهندۀ احیای مجدد فرهنگ‌ها و سنت‌های محلی این جوامع است و از سوی دیگر، نشان‌دهندۀ فقر نفس‌گیر و بی‌نوایی بسیاری از مردم این سرزمین‌ها. ما در تصویرها لباس‌های رنگارنگ و چشم‌گیر زنان تاجیک با نقش‌های اطلسی را می‌بینیم و نیز ابروهای به هم پیوستۀ دختران تاجیک را، هنگامی که با رنگ گیاه وسمه خود را آرایش می‌کنند؛ یا زنانی که در افق دور گوسفندان را می‌چرانند و یا از راه دور برای خانوادۀ خود آب آشامیدنی می‌برند.

در ارمنستان پیرزنی را می‌بینیم که با دلشکستگی به درختان زردآلوی خویش می‌نگرد که یخ زده‌است و دیگر امید به برداشت زردالو ندارد.

در منطقه تو وا در روسیه که در نزدیکی مرز مغولستان است، مردمی را می‌بینم که پارچه‌ها و لباس‌هایی را روی بند آویخته‌اند تا در آفتاب خشک شود. این تصاویر از مناطق دورافتادۀ این کشورها که نشان‌دهندۀ فقر است، با آن چه که در پایتخت این کشورها می‌گذرد، کاملاً متفاوت است. چرا که در پایتخت‌ها و شهرهای بزرگ این جمهوری‌ها طبقه‌ای جدید در حال سر برداشتن است که ثروتش حد و مرزی ندارد.

آکسفام در کشورهای شوروی سابق اکنون مشغول فعالیت‌های انسان‌دوستانه است. این سازمان خیریه می‌کوشد تا به کشاورزان خرده‌پا کمک‌های بهداشتی و صحی ارائه کند. به گفتۀ سخنگوی آکسفام، هدف از برگزاری این نمایشگاه مطرح ساختن مشکلات مردمی است که بیست سال پس از فروپاشی شوروی هنوز در وضع اقتصادی و بهداشتی نامطلوبی به سر می‌برند، در حالی که بسیاری از مردم در غرب از آنها اطلاعی ندارند و فی‌المثل برخی حتا نمی‌دانند که تاجیکستان کجاست.

عکاسانی که این تصاویر را برداشته‌اند، عبارتند از اندی هال، دیوید لوین، مایک گلدواتر، جاستین جین، ابی تریلر اسمیت و کی‌یران داهِرتی.

در تصویرهای آلبوم این صفحه عکس‌های این عکاسان را از چند کشور شوروی پیشین، بیست سال پس از فروپاشی آن اتحادیه، می‌بینید.

_{After the Thaw
The Strand Gallery
32 John Adam Street
London WC2N 6BP
15-19 November 2011}

 برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنيد.

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب