آخرین مطالب
فیروز نوروزی ما
۱۶ مارس ۲۰۱۲ - ۲۶ اسفند ۱۳۹۰
برای من سنت‌های نوروزی مثل زنجیره‌ای به هم پیوند خورده‌اند. از خانه‌تکانی گرفته تا سبزه کاشتن، تا چهارشنبه‌سوری و تهیه آجیل وشیرینی و پیش ازعید البته حاجی فیروز که به قول خودش سالی یه روزه و با دایره زنگی و شعرهای شادش پیام‌آور سال نو و بهار و زندگی دوباره است.
روزهای اول اسفند ماه بود که در ترافیک سنگین تهران گیر کرده بودم و در اتومبیل داشتم خیالات می‌کردم که ناگهان صدایی توجه مرا به خود جلب کرد و انگار از خواب بیدارم کرد. صدای آشنای دایره زنگی و شعر "حاجی فیروز" بود با چهره سیاه و لباس‌های قرمز و رنگی. می‌زد و می‌رقصید و شادی می‌کرد و خوب بی‌آنکه به زبان بیاورد عیدی می‌خواست.
دیدن او مرا برد به خاطرات دوران کودکی. حاجی فیروزهایی را به یاد آوردم که متفاوت از آن چه امروز می‌بینیم بودند. تعدادشان در سطح شهرمان به نسبت امروز اما بسیار کمتر، وقت بیشتری داشتند و انگار صمیمی‌تر هم بودند.
این روزها نه دیگر از آن احساسات و لطافت‌های دوران کودکی در من اثری مانده و نه آن حال و هوا را می‌شود از نو زنده کرد. انگار گرفتاری‌های امروزی زیبایی‌های دیروزی را کمرنگ‌تر کرده. شاید هم زندگی حاجی‌فیروزهای امروزی هم مثل همه ماشینی شده. همین من را به این فکر انداخت که در باره اصل و نسب حاجی فیروز پرس و جو کنم.
بعضی معتقدند که حاجی فیروز از رسوم آفریقایی است که از طریق جنوب ایران وارد فرهنگ ما شده، عده‌ای هم آن را یه تمدن سومر و بابل می‌برند و به ایران باستان وصل می‌کنند.
اما افسانه حاجی فیروز هرچه باشد و از هرکجا آمده باشد برای ما پیام‌آور شادی و نوید بخش بهار و بخشی از سنت ما شده است و در فرهنگ ما تاثیر گذاشته و ایرانیان حتی این سنت را باخود به کشورهای دیگر برده‌اند.
فکر اصل و نسب حاجی فیروز هنوز مرا رها نکرده بود که خبر شدم در "گالری سیحون" حاجی فیروزهای احمد نصرالهی به نمایش گذاشته شده و من هم با اشتیاق به دیدن نمایشگاه رفتم. اما قبل از این که شما را به دیدن کارهای نصرالهی در باره حاجی فیروز ببرم دو سه نکته را درباره خودش شاید لازم باشد یادآوری کنم.
نصرالهی نقاش است و در سال ۱۳۳۰ در بابل به دنیا آمده و نقاشی را به صورت خودآموخته و کاملا تجربی فرا گرفته. دو دهه است که حاجی فیروز یکی از سوژه‌های اصلی نقاشی‌هایش شده. به قول خودش: "از اولین مجموعۀ حاجی فیروزهایم بیش از ۲۰ سال می‌گذرد اما هر سال دو سه تابلو به آنها اضافه می‌شود و خودم هم به درستی علتش را نمی‌دانم".
گرچه در این نمایشگاه از اصل و نسب حاجی فیروز خبری نبود، اما تاثیر او بر فرهنگ ما را در همه کارهای نصرالهی می‌شد دید.
در گزارش تصویری این صفحه احمد نصرالهی از قصه آشنایی‌اش با حاجی فیروز و تاثیر این پیام‌آور شادی می‌گوید.
به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندیدارسال مطلب
- یک کاربرespah، 2012/03/31
بعنوان يك پژوهشگر برون مزرى چند جمله درباره حاجى فيروز:
پيشينه حاجى فيروز از زمان حكومت قاجاريه درايران شروع مي شود و تنها در پايتخت مرسوم بود و حتى تا زمان تأسيس تلويزيون تهران درهيچ شهرستانى مرسوم نبود . درباريان و اشراف تهران همه چيز را از عثمانيان تقليد مي كردند از جمله برده دارى درهر خانواده اشرافى چند غلام و كنيز وجود داشت . افرادى كه به مكه يا حجاز مي رفتند اين غلامان را خريدارى كرده وبه ايران می آوردند و به مردان نام هايى از قبيل الماس، ياقوت، فيروزه وغيره و زنان را نام هايي از قبيل گل، گلي، گل اندام مي دادند البته چون همه از مكه و حجاز مي آمدند لقب حاجى نيز اضافه مي شد مثل حاجى الماس وحاجى فيروز و زنان نه نه گلي و.... اين افراد از طريق اربابانشان به خيابان ها فرستاده مي شدند كه بجاى ميران باستانى نوروز يا عمو نوروز، نوروز خوانى كنند و آمدن نوروز را پيام دهند. البته از انجايي كه به زبان فارسى. خوب تسلط نداشتند بالهجه مي خواندند. بجاى ارباب الباب گفته مي شد كه اين هم خود در اشعار حاجى فيروز تابحال سنتى شده است.
محتوى اشعار آنها بيشتر گلايه از جور اربابان بود تا موضوع نوروز! البته سنتى ازقبل وجود داشت كه هنوز هم درخيلى از نقاط ايران افرادى باساز و دهل دركوچه ها مي گردند و مردم را از آمدن بهار و نوروز با خبر مي كنند . قبل از اسلام پير نوروزى بود با لباس سبز خود كه بعد از اسلام بعلت نبودن پ. به م. تبديل شد وانرا مير نوروزى ناميدند . پير نوروزى از راه تركيه به اروپا رفت و بابا نونل بوجود آمد . جاى تأسف است كه اين چهره الوده دوران برده دارى جايگزين چهره نشاط بخش پير نوروزى يا عمو نوروز شده است .
كامبيز اسپاه انگيزى. کلن-آلمان