گروه هنری "شمس" در زمانی شکل گرفت که عرصۀ موسيقی تاجيکستان، همراه با تمام عرصه‌های ديگر، دستخوش تحولات پساشوروی بود؛ موسيقی مدرن اين کشور هم که تا حد زيادی از موسيقی مدرن روسی الهام گرفته بود، به طور فزاينده بومی‌تر می‌شد و در رأس اين جنبش، دلير نظر، از معروف‌ترين ستاره‌های موسيقی مدرن تاجيکستان در دوران شوروی قرار داشت.

در دهۀ ۱۹۸۰ بود که دلير نظر به طور جدی و حرفه‌ای به بومی‌سازی موسيقی مدرن تاجيکی پرداخت. با يک ميکروفن و دستگاه ضبط صوت به روستاهای دوردست کوهستانی سر می‌زد و ترانه‌های مردمی را ضبط می‌کرد و در شهر دوشنبه با درآميختن نت‌های مدرن با نواهای محلی آهنگ‌هايی را می‌آفريد که رفته رفته موسيقی مدرن تاجيکی را به‌کلی متحول کرد.

وی در آن سال‌ها گروهی را با نام "جیرَی" تأسيس داد که همۀ اعضای آن به شهرت رسيدند. اين گروه پيوسته تغيير نام و هيئت می‌داد و دوباره خوش می‌درخشيد. در اواسط دهۀ ۱۹۹۰ گروه دلير نظر با نام "شمس" شناخته شد و "مبارک‌شاه ميرزاشاه" (خوانندۀ ترانۀ معروف "ای يارم بیا") مهم‌ترين آوازخوان آن بود. استاد و مؤسس گروه از يک گوشه فعاليت "شمس" را نظاره می‌کرد و ديگر مستقيمأ درگير آن نبود.

صدای تانک و توپ جنگ داخلی صدای تار و دوتار و گيتار را خفه کرد و گروه "شمس" به شهر آلماتی قزاقستان پناه برد و نه تنها به مانند ديگر گروه‌های مهاجر گمنام نشد، بلکه در ميان قزاق‌هايی که زبان فارسی نمی‌فهميدند هم محبوب شد؛ رستوران‌های قزاقی آهنگ‌های اين گروه را پخش می‌کردند و ترانه‌های تاجيکی در و ديوار ديسکوهای قزاقستان را به لرزه آورده بود.

آتش جنگ در تاجيکستان فرو نشست و دوباره موسيقی و هنر محبوب شد. گروه "شمس" هم به تاجيکستان برگشت، اما با مرگ مبارک‌شاه ميرزاشاه، آوازخوان اصلی گروه، در سال ۲۰۰۱ ديگر صدايی از ساز و حنجرۀ شمس بيرون نمی‌آمد.

"ناب‌آور چنار" با آواز گرم و صدای کم‌نظير خود اين سکوت را شکست؛ آوازی که گويی پژواک خستۀ کوه‌ها بود. ناب‌آور هم به پيروی از استاد گروه شمس، از همان آغاز به هم‌آميزی نواهای محلی و مدرن پرداخت و بی‌درنگ محبوب شد.

هنرمندان ديگر گروه شمس که در ترويج موسيقی نوين تاجيکی سهم بسزايی داشته‌اند، عبارت اند از اقبال‌شاه ذوقی‌بيک، ظفر عزيزالله، داراب‌شاه خوشوقت، مبارک مشرب، يعقوب عِليایف، ظريف پولادف، انورشاه غلام‌حیدرف و بهادر دولتف.

در گزارش مصور اين صفحه به استوديوی گروه هنری "شمس" می‌رويم و به گفتگو با اعضای آن می‌نشينيم.

 

 برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنید.

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب