البته هرنامی برای خودش داستانی دارد. گاه از شغلی روایت می‌کند. گاه از موقعیت اجتماعی، گاه از اعتقادات مذهبی یا ملی، و گاه از عشق پدر و مادر به گل یا گیاه یا حیوان و کوه و درخت. از همین رو کمتر نامی مبین شخصیت خود آدمی است. بلکه بیشتر مبین منش و مشی پدر و مادر و خواست‌ها و گرایش‌های آنان است.

 

 گاه هم  نامگذاری‌ها می‌تواند "از بسیاری جهات نشان دهندۀ حال و هوای جامعه و تمایل‌ها و گرایش‌ها پیدا و پنهان آن" باشد. این نکته در مقدمه پژوهشی آمده است از که ثبت‌احوال کشور در تهران منتشر کرده است. این کتاب را محسن پوریانی تالیف کرده‌است و "تأثیرگذاری وقایع بر نامگذاری ایرانیان" نام دارد.

 

چنان که در این پژوهش آمده بیشتر نام‌ها ساده و راحت‌اند. مانند فاطمه ایرانی که نخستین سند ثبت شدۀ هویتی ایرانیان در ۱۲۹۷ در بلدیه تهران به نام او ثبت شده و در آرشیو ملی موزۀ گنجینۀ ثبت‌احوال نگهداری می‌شود . اما پاره‌ای نام‌ها چندان شگفت‌انگیزند که سال‌ها پس از فوت صاحبشان همچنان بر ذهن و زبان می‌مانند. مانند "آقا میرزامصطفی عظیم الدوله ملقب به بکشو" متولد ۱۳۴۵ تهران که طولانی‌ترین نام در میان نام‌های ثبت شدۀ ایرانیان است، یا نام خانوادگی "طایفۀ حاجی نوروز علی تهرانی معروف به کلاه دره" که متعلق به خانمی با نام فاطمه سلطان متولد تهران است.

 

برخی نام‌ها هم هستند که چندان دور از ذهن‌اند که پس از شنیدنشان لبخندی از سر تعجب بر لبان می‌نشیند، مانند قوچی، قوشاخان، رمینه، بیگلر، پاپا، پرچمی، پاپل، خوله، دابابا، زربالا، خانم بس، صدگل، شاهی جان، گوجه و غیره، نام‌های که دولت ایران آنها را نامناسب تشخیص داده و با اعلام ۳۷۳۷ اسم برای آقایان و ۳۸۱۲ اسم برای خانم‌ها عنوان کرده که صاحبانشان برای تعویض آنها مراجعه کنند.

 

اما تنها نام‌ها نیستند. ۶۱۸ واژه اضافه مانند مشهدی، منگلی، جمعه، شنبه، یکشنبه، نمک، مرحوم و مرحومه، بیگ، میرزا، ساعت، شیخ، شعبان، رمضان، و غیره هم قابل حذف و تعویض اعلام شده‌اند.

 

سازمان ثبت احوال ایران از ۱۳۰۴ که با نام ادارۀ احصاییه شروع به کار کرده تاکنون بیش از ۱۰۱میلیون و ۱۹۲هزار سند هویتی ایرانیان را به ثبت رسانده است. از ۱۳۱۳ که ثبت نام خانوادگی در قانون مدنی اجباری می‌شود رضاشاه مأموران خود را برای انجام نخستین سرشماری و ثبت نام‌های خانوادگی به در خانه‌های مردم می‌فرستد و آنها بر اساس شغل، لقب، خصوصیات ظاهری اشخاص، محل تولد یا سکونت نام خانوادگی آنان را ثبت می‌کنند.

 

این پژوهش نامگذاری ایرانیان را در طول حدود ۸۰ سالی که اسناد آن در سازمان ثبت‌احوال کشور ثبت است مورد مطالعه قرار می‌دهد. در مقدمۀ کتاب آمده که در برخی مقاطع تغییرات در نامگذاری متاثر از تحولات زمان است و نوسان در گزینش نام از دگرگونی‌ها در فرهنگ جامعه و گرایش‌های آن حکایت می‌کند. 

 

افزایش برخی نام‌ها از قبیل کوروش در سال‌های ۵۰-۵۱، داریوش در سال‌های ۵۲-۵۳، روح‌الله در سال‌های ۵۷-۵۸ و ۶۷-۶۸، مهدی در دوران جنگ ایران و عراق  بیانگر تاثیر وقایع در نامگذاری است.

 

پربسامدترین نام‌ها در هر سال و در کل اسناد سجلی ایرانیان هم مشخص شده است. آمار بالاترین فراوانی نام مرد‌ها و زن‌ها به تفکیک جنسیت از میان تمام اسناد سجلی به این شرح است: محمد، علی، حسین، مهدی، حسن، رضا، احمد، محمدرضا، عباس، علیرضا، ابراهیم، سعید، محسن، محمود، محمدعلی، مجید، حمید، غلامرضا، مرتضی و مصطفی برای مردان و فاطمه، زهرا، مریم، معصومه، سکینه، زینب، رقیه، خدیجه، لیلا، سمیه، مرضیه، صدیقه، کبری، طاهره، صغری، اعظم، زهره، اکرم، ربابه و شهربانو برای زنان.

 

نام‌های ایرانیان در دسته بندی‌های متفاوتی جا می‌گیرند از جمله اسامی برگرفته از کتب دینی مانند مجید، کریم، مریم، حوا، زلیخا؛ اسامی امامان شیعه و پیامبران مثل یونس، یوسف، محمد، رضا، فاطمه، علی؛ فرمانروایان و جنگجویان فاتح در و قایع تاریخی و اجتماعی همچون اسکندر، نادر؛ نام‌های فرزانگان، فرهیختگان، دانشمندان، امیران، پادشاهان اسطوره‌ای مانند سینا، کوروش، نادر، سیاوش، گرشاسب؛ نام‌های برگرفته از ادبیات ملی و کتاب‌هایی همچون شاهنامه و گلستان مانند رستم، سهراب و آرش.

 

براساس پژوهش انجام شده دیگر دسته بندی‌ها از این دست است: اسامی اشیاء قیمتی و جواهرات‌اند: مانند مروارید، طلا، نقره، نگین، یاقوت و زمرد.

 

اسامی نباتات به خصوص گل‌ها مثل نسترن، سوسن، سنبل، نسرین، نرگس، نیلوفر و یاسمن. 

اسامی حیوانات و پرندگان مانند پرستو، سمانه، آهو و غزال. 

نام‌های اعضای بدن مانند مژگان، صدر و تارک. 

نام‌های ستارگان و سیارات همچون ماهرخ، سپهر، کوکب، ستاره، ناهید.

زمان‌ها و ایام هفته مانند سحر،جمعه، دوشنبه، آذر، بهمن، بهار. 

اسامی خاص مانند احسان، غزل، شادی، لطیف. 

و اسامی ترکیبی مانند شیرعلی، ماه منیر، مهشید، مهرآذر و مهران.

در سال‌های اخیرهم نامگذاری با دو نام رواج یافته که یکی از فرهنگ دینی و بخشی متاثر از فرهنگ ایرانی است مثل نازنین زهرا.

 

پژوهشگران ضمن بررسی نام‌ها و نامگذاری‌ها به نتایجی رسیده‌اند که آن را در مقدمۀ کتاب انعکاس داده‌اند. از جمله آنکه: "در طول سه چهار دهۀ اخیر افزایش نام‌هایی که به اعتبار شخصیت‌های معاصر که به هر دلیل در جامعه مطرح بوده‌اند، اختیار شده و بعد از نام‌های پر بسامد دینی قرار گرفته‌اند حکایت از آن دارد که گزینش نام به اعتبار اشخاص برجسته اینک، به دلایلی که در خور تأمل‌اند از انحصار دایرۀ بسته شخصیت‌های دینی به درآمده و به صورت نظامی باز و بسط پذیر شکل گرفته است (مراد نام‌هایی است نظیر سینا، نیما، مهران، پوریا، پریسا، الهه، آیدا، پریا و جز آن).

 

اتفاق دیگری که در چند دهۀ اخیر رخ داده ورود نام‌های توصیفی به فهرست نام‌های پر بسامد است که صفت یا خصیصه یا مرتبط معینی را به صاحبان خود نسبت می‌دهند. نظیر نگین، مهسا، سحر، الهام، فرزانه، عرفان، میلاد، امید و جز آن. 

 

در پایان مقدمه کتاب آمده که جامعه امر انتخاب نام را محدود به شخصیت‌های دینی یا غیردینی یا نظام‌های بسته و سنتی نامگذاری نمی‌بیند، بلکه از میان واژه‌های عام خوش‌آوا و خوش‌معنا هر واژه‌ای را که خوش دارد به عنوان نام اختیار می‌کند.