آخرین مطالب
کهن‌ترین یادگار آسیای میانه
۱۸ اگوست ۲۰۱۰ - ۲۷ مرداد ۱۳۸۹
مجتمع باستانی سـَرَزم در شمال تاجیکستان، نخستین میراث فرهنگی این کشور است که به فهرست میراث جهانی بنیاد علمی، آموزشی و فرهنگی سازمان ملل، یونسکو، شامل شده‌است. در گذشته جشن نوروز و موسیقی ملی "شش‌مقام" وارد فهرست میراث فرهنگی غیرملموس یونسکو شده بودند.
در کنار مجتمع باستانی سرزم، تاجیکستان پارک ملی خود در کوهستان پامیر در بدخشان را به عنوان یک مکان دست‌نخوردۀ طبیعی به فهرست میراث جهانی یونسکو پیشنهاد کرده بود، ولی این پیشنهاد پذیرفته نشد.
مجتمع باستانی سرزم که در ۱۵ کیلومتری غرب شهر پنجکنت (پنجکت) و در ۴۵ کیلومتری شرق شهر سمرقند واقع است، در پائیز سال ۱۹۷۶ کشف شد. نخست، مردی محلی با نام "عاشورعلی تَیلانف" در این جا تبرچه‌ای پیدا کرد و سپس باستان‌شناسان به حفریات پرداختند.
از سال ۱۹۷۶ تا سال ۱۹۹۷ باستان‌شناس عبدالله‌جان اسحاقف ریاست هیئت باستان‌شناسان در سرزم را به عهده داشت و از آن زمان تا کنون عبدالرئوف رزاقف این کار را انجام می‌دهد.
پژوهش‌ها در سرزم توسط باستان‌شناسان از تاجیکستان، روسیه، فرانسه و آمریکا انجام شده و در این جا در چند مکان یادگاری‌های گوناگون از دوره‌های مختلف کشف شده‌اند.
میدان این مجتمع باستانی تقریباً ۱۳۰ هکتار را تشکیل می‌دهد. باستان‌شناسان می‌گویند که این مجتمع باستانی ۵.۵ هزار سال قدمت دارد و به دوران عصر نو سنگی متعلق است.
آنها چهار دوره سکونت مردم در این مکان باستانی را مشخص کرده‌اند: از ۳۵۰۰ تا ۳۲۰۰ پیش از میلاد، ۳۲۰۰ تا ۲۹۰۰، ۲۹۰۰ تا ۲۷۰۰ و ۲۷۰۰ تا ۲۰۰۰ پیش از میلاد.
در این جا باستان‌شناسان در کنار اشیای مختلف باستانی، مانند سفال‌پاره‌ها، استخوان‌های جانوران و غیره، بناهای مسکونی و اداری و معابدی را نیز پیدا کرده‌اند که نشان از تمدنی قدیمی دارند.
به گفتۀ باستان‌شناس عبدالرئوف رزاقف، اشیایی در سرزم یافت شده که "وارداتی" است و نشان می‌دهد که مردم این جا در پنج و نیم هزار سال پیش با قبایل و مردمان ساکن سرزمین‌های امروزۀ ایران و افغانستان و قفقاز و شمال هندوستان روابط بازرگانی داشته‌اند.
وی می‌گوید، دین و آیین مردم سرزم در گذشته‌های دور مهرپرستی بوده و به تدریج آنها به آیین زرتشت که دین ایرانیان باستان به شمار می‌آید، گرویده‌اند. دلیل این ادعا نشانه‌هایی از یک آتشکدۀ باستانی است که که در این محل کشف شده‌است.
افزون بر اینها، سرزم یکی از قدیمی‌ترین یادگارها در آسیای میانه به شمار می‌رود و به گفتۀ باستان‌شناسان، در این جا کهن‌ترین آثار مربوط به کشاورزی در منطقه یافت شده‌است.
همچنین، به گفتۀ آقای رزاقف، سرزم در هزارۀ چهارم پیش از میلاد از مهم‌ترین مرکزهای استخراج معادن در آسیای میانه بوده، یعنی مردم در آن زمان از معادن موجود در کوهستان زرافشان، در شمال تاجیکستان، استفاده می‌کرده‌اند.
آثار یافت‌شده در سرزم حالا در آثارخانه‌ای در نزدیکی این محل و در آثارخانه‌ای در شهر پنجکت و همچنین در آثارخانۀ ملی تاجیکستان در شهر دوشنبه نگهداری می‌شوند. دولت تاجیکستان در سال‌های گذشته برای ساختن سقف‌هایی بر بالای اماکن کاوش‌شده در سرزم مبلغ یک میلیون و ۸۰۰ هزار سامانی معادل بیش از ۴۰۰ هزار دلار اختصاص داده‌است.
حالا باستان‌شناسان امیدوارند که با ثبت جهانی سرزم مبالغ بیشتری برای انجام کاوش‌های باستان‌شناختی و حفظ و نگهداری میراث یافت‌شده در این مکان دارای اهمیت زیاد تاریخی و فرهنگی اختصاص یابد.
برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنید.
به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید
تعظيم تو بر جان و خرد واجب و لازم
انعام تو بر کون و مکان فايض و شامل
با مهر