در خبرها آمده بود که سردر دانشگاه تهران با همکاری شهرداری تهران شستشو و مرمت می‌شود. این سردر که در سال‌های ۱۳۴۵ و ۱۳۴۶ بر پایۀ طرحی از کورش فرزامی ساخته شد، اکنون به یکی از نمادهای شهر تهران بدل شده‌است. قدر مسلم این است که هیچ دانشگاهی در ایران چنین سردر انتزاعی، ابهام‌آمیز و پرمعنایی ندارد.

چرا که این سر در، به یک روایت دو بال یک پرندۀ خیالی (علم و دانش) را ترسیم می‌کند که به معنای صعود به مدارج بالاتر است و به روایت دیگر کتاب بازی را تصویر می‌کند که باز به مفهوم اهمیت علم و دانش است. اما مفهوم آن هر چه باشد، سر در دانشگاه تهران بنائی است که به اندازۀ یک افسانۀ زنده بحث‌ برانگیز است و هر کسی را می‌تواند ساعت‌ها و روزها به تماشا و گشودن رازهای خود مشغول کند.

کورش فرزامی، طراح این بنا در سال‌های ساختن آن دانشجوی دانشکدۀ هنرهای زیبای دانشگاه تهران بود و گویا این طرح به عنوان پایان‌نامۀ او پذیرفته شد. این خود نشان‌دهندۀ آن است که دانشگاه تهران در دورۀ زندگانی نه‌چندان دراز خود، چه استعدادهای درخشانی را، از استاد گرفته تا دانشجو، به خود جذب کرده و دانشجویانش دست کم در آن سال‌ها چه مایه از خلاقیت در خود نهفته داشته‌اند که در همین دانشگاه شکوفا شده‌ است.

کورش فرزامی بعدها بناهای دیگری در تهران ساخت که بیشتر آنها خانه‌هایی بودند که به سفارش بخش خصوصی ساخته شد، ولی در سطح شهر بنای دیگری از او به یادگار نمانده است. از بین دانشجویان و استادان معماری آن سال‌ها، از مهندس حسین امانت نیز تنها بنای شهیاد را به خاطر داریم که بعد از انقلاب به آزادی موسوم شد. اما از مهندس هوشنگ سیحون و کامران دیبا بناهای متعددی در سطح شهر یا کشور وجود دارد که هر یک از آنها در جای خود قابل بررسی است. فرزامی هم‌اکنون مقیم آمریکاست و متأسفانه نتوانستیم به او دسترسی یابیم، تا شاید گپ‌وگفتی با وی انجام شود.

ساخت بنای سردر دانشگاه تهران که مهندس محاسب آن سیمون سرکیسیان بود، ابتدا به یک پیمان‌کار سوئیسی سفارش داده شد، اما در همان مرحلۀ قالب‌بندی معلوم شد که اصول فنی آن رعایت نشده‌ است. به این جهت یک شرکت ایرانی به نام "آرمه" انجام طرح را به عهده گرفت. جالب است که قیمت تمام‌ شدۀ بنا را از ۲۴ هزار و ۵۰۰ تومان تا ششصد و اندی هزار تومان نوشته‌اند. اما حتا اگر قیمت ششصدهزارتومانی درست باشد، در مقابل عظمت این بنا که بعدها تصویر آن روی پول ملی چاپ شد، مبلغی ناچیز است.

مدیر عامل زیباسازی شهر تهران درباره مرمت بنای سردر دانشگاه تهران گفته است با توجه به نگرانی‌هایی که دربارۀ فرسودگی و هوازدگی و نهایتاً آسیب نماد سردر دانشگاه تهران وجود داشت، سازمان زیباسازی شهر تهران تصمیم به شستشو و مرمت آن گرفته‌است. مصطفی کیانی، رئیس دانشکدۀ معماری و شهرسازی دانشگاه هنر نیز ضمن اشاره به مسائلی از این دست، یادآور شده‌است که زمانی که این سردر ساخته می‌شد، بناهای عظیم اطراف آن وجود نداشت و اکنون سردر دانشگاه تهران در بین فضاهای مرتفع اطراف گم شده ‌است.

اشارۀ رئیس دانشکدۀ معماری به کتابخانۀ مرکزی و بیش از آن به سازه‌های عظیم نماز جمعه است که بعد از انقلاب در زمین چمن دانشگاه تهران برپا شد. واقع هم این است که در زمان ساخت سردر دانشگاه تهران در مقابل آن فضای بازی وجود داشت که تا انتهای دانشگاه تهران را در دیدرس کسانی قرار می‌داد که از جلو دانشگاه عبور می‌کردند، اما در حال حاضر بناهای متعدد آن را کور کرده‌اند.

دانشگاه تهران از زمان انقلاب بیشتر محل تظاهرات یا نماز جمعه شد و مدیران آن در حفظ زیبایی این بنای باعظمت علم و دانش نکوشیدند. اما مدیریت فعلی ظاهراً تصمیم به حفظ زیبایی‌های آن گرفته‌است. سمت شرقی حیاط دبیرخانۀ دانشگاه تهران هم، چنان که در عکس بالای این صفحه می بینید، بعد از انقلاب به نحو کاسبکارانه‌ای تبدیل به مغازه شد که به شکل فروشگاه کتاب به ناشران مختلف (بیشتر دولتی) واگذار شد. اما امسال بیشتر آنها را خراب کرده و بار دیگر فضای باز آن را به حیاط دبیرخانه بازگردانده‌اند. کار البته ادامه دارد و در حال حاضر فقط یکی دو فروشگاه مانده‌است که گویا پایان عمر آنها نیز نزدیک باشد.

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب