بهار نوايی

حمید متبسم، آهنگساز و نوازنده تار و سه تار، نامی آشنا در عرصه موسیقی سنتی ایرانی است. کنسرت‌های او در قالب گروه دستان نه تنها به رشد و پیشرفت موسیقی ایرانی در دو دهه گذشته یاری رسانده، بلکه همانند پلی بین موسیقی داخل و خارج ایران، به شناساندن موسیقی سنتی ایرانی در نقاط مختلف دنیا سهم بسزایی داشته است.
آهنگسازی‌های حمید متبسم در دو دهه اخیر اگر چه همواره با نوآوری همراه بوده، در چهارچوب موسیقی سنتی و ردیف موسیقی ایرانی باقی مانده است. اما به تازگی این آهنگساز، که سال‌هاست در اروپا زندگی می‌کند، با ساخت یک اپرت به نام سیمرغ برگی تازه از فعالیت موسیقایی خود گشوده است.

متبسم به تازگی نوشتن این اپرت را که اجرای آن نزدیک به یک ساعت طول می کشد به پایان برده و امیدوار است که در آینده نزدیک مقدمات اجرای آن را فراهم کند. در ارکستر سیمرغ ۲۲ نوازنده سازهای ایرانی و ۵ خواننده همکاری خواهند کرد.
در اجرای این اپرت همایون شجریان بعنوان خواننده سولیست و محمدرضا درویشی بعنوان رهبر ارکستر شرکت خواهند داشت.

ساخت یک اپرت با مضمونی ایرانی، اشعار فارسی و استفاده از سازها و نوازندگانی ایرانی در قالب یک ارکستر بزرگ کاری نو و در حال حاضر بس دشوار می نماید. اما حمید متبسم در زمان آهنگسازی و تصنیف این اثر عظیم، شیوه‌های اجرایی آنرا نیز تدبیر کرده است و اکنون او و یاران سیمرغ می‌روند تا بسترهای اجرایی آنرا فراهم کنند تا بزودی این اثر هنری خلاقه را در پیش روی عاشقان و علاقه‌مندان موسیقی و فرهنگ ایران اجرا نمایند:

"در ساز بندی این ارکستر با توجه به امکانات سازی موسیقی ایران از هشت ساز کششی شامل یک نی، چهار کمانچه، دو قیچک آلتو و یک قیچک باس استفاده شده که در مجموع، به مناسبت تا پنج خط صوتی متفاوت را می نوازند.
و همینطور نه ساز مضرابی شامل یک سنتور، چهار تار، دو بم تار و دو بربط که این مجموعه هم تا چهار خط متفاوت را می نوازند. ۱۱ ساز کوبه ای نیز توسط سه نوازنده اجرا خواهد شد.

و در مجموع سه خط آواز که توسط یک خواننده سولیست، دو خواننده سوپرانو و دو خواننده تنور خوانده خواهد شد".

حمید متبسم پیش از این نیز در همکاری با گروه دستان که نوازندگان آن در گوشه و کنار دنیا زندگی می کنند راهکارهایی برای تمرین‌های گروهی خود یافته بود اما اکنون با افزایش تعداد هنرمندان در گروه سیمرغ به بیست و هفت نفر انجام و اجرای کار بس دشوارتر و پرهزینه‌تر خواهد بود. شاید به همین دلیل است که گروه سیمرغ تصمیم گرفته تمرین‌های خود را در تهران اجرا کند که بی‌گمان روزی هم محل اجرای این اپرت خواهد بود:

"تمام تمرین‌ها در ایران انجام خواهد شد، چرا که امکان جمع‌آوری این تعداد نوازنده ایرانی در یک شهر، تنها و تنها در تهران میسر است".

در موسیقی سنتی ایران بیشتر با استفاده از اشعار عرفانی شاعران آهنگسازی می‌شود. از همین رو تا کنون از سروده‌های حماسی فردوسی کمتر استفاده شده است.

آهنگسازانی مانند حسین دهلوی اشعار و داستان‌های فردوسی را بیشتر مناسب موسیقی کلاسیک اروپایی دیدند که قادر به تصویر صوتی صحنه‌ها و مضمون آن باشد. اما در اپرت سیمرغ از سازهای ایرانی استفاده می‌شود:

"تصویر کردن صحنه‌های جاندار حماسی نیاز مبرمی به تنوع و رنگ در موسیقی دارد و مانند موسیقی عرفانی به سختی قابل توصیف و ارائه با یک یا چند ساز محدود است. به همین دلیل معدود آهنگسازانی که در ایران نیز سراغ شاهنامه رفتند از موسیقی سیمفونیک و فرم اپرا کمک گرفتند. اگر به آلبوم‌های مختلف موسیقی ایران توجه کنید می‌بینید که در بسیاری از این آثار اشعار مختلفی از شاعران عرفانی مانند سعدی، حافظ، مولانا و عطار در کنار هم قرار گرفته‌اند، بدون اینکه در یکدستی اثر تاثیر منفی بگذارند و مزاحمتی برای یکدیگر ایجاد کنند. در حالیکه اشعار فردوسی را نه تنها نمی‌توان در کنار اشعار دیگران گذاشت، که بدلیل پیوند داستانی اشعار حتی نمی‌توان در خود شاهنامه از صفحه‌ای به صفحه دیگر پرید".

فرمی که آهنگساز سیمرغ برای قطعه خود در نظر گرفته به زعم او تنها عناصری از اپرت را در خود دارد. این اثر یک قطعه بلند آوازی در غالب یک ارکستر بزرگ و یک موسیقی چند صدائی به روش اپرت‌های اروپائی است. با این وجود سیمرغ متکی بر سنت موسیقی ایرانی و شاهنامه خوانی سنتی است.

دست اندرکاران اپرت سیمرغ می‌دانند که هنوز هم تا امکان اجرای این قطعه راهی طولانی در پیش دارند. راهی که در این برهه از زمان،  تنهای تنها با قدرت عشق باید پیمود:

"همه ارکسترهای بزرگ جهان به اتکای کمک‌های مالی و فرهنگی سازمانی، خصوصی و دولتی پا برجایند و مخارج آنها تنها با درآمد حاصله از کنسرت ها قابل تامین نیست. اجرای این قطعه نیازمند کار سازمان یافته و همچنین بودجه‌ای سنگین برای تأمین مخارج سفر و اقامت و سازماندهی این جمع بزرگ در تور کنسرت‌ها است. ما با تاسیس یک بنیاد به نام سیمرغ در هلند و به همکاری گرفتن دوستان علاقمند به سیمرغ در زیر سقف دفتر این انجمن سعی بر آن داریم که از همه ایرانیان و غیر ایرانیانی که حرف ما را باور دارند و هنر دوست‌اند کمک بگیریم".

در گزارش مصور این صفحه حمید متبسم از انگیزه و عمل خود در خلق این اثر بی‌مانند ایرانی سخن می‌گوید. به همراه اپرت سیمرغ حمید متبسم خود قطعه‌ای به نام "ونوشه" را با سه تار اجرا می‌کند که می‌توانید در این صفحه آن را بشنوید.

  برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنيد.

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب