با گسترش آموزش و پرورش جدید در ایران در قرن کنونی، توجه به کودکان و  پاسخ به  نیازهای فکری و آموزشی آنها بالا گرفته و در کار تهیۀ کتاب برای کودکان گام‌های بلندی برداشته شده‌است. اکنون نهادهای بسیاری در ایران به  تولید و نشر ادبیات برای کودکان می‌پردازند. بسیاری از مترجمان، نویسندگان و سرایندگان با ترجمه، نوشتن داستان و یا گردآوری قصه و ساده‌نویسی متون پیشین و نیز سرودن شعر و ترانه به زندگی کودکان امروزی غنا بخشیده‌اند.

پرداختن به ادبیات برای کودکان در ایران سابقه‌ای تاریخی دارد. از همین رو،  در سال‌های اخیر مجموعه‌ای در حال انتشار بوده که "تاریخ ادبیات کودکان ایران" نام دارد و چنان که از نامش پیداست، به تاریخ ادبیات برای کودکان می‌پردازد.

کار پژوهش برای این مجموعه را مؤسسۀ پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان در سال ۱۳۷۰ آغاز کرد و حاصل کار آن را شرکت نشر چیستا منتشر کرده‌است. تاریخ ادبیات کودکان ایران از آغاز تا سال ۱۳۵۷، ده جلد است. البته همه مجلدات این مجموعه هنوز نشر نیافته، زیرا جلدهای سه‌گانۀ هشتم، نهم و دهم این مجموعه از سال ۱۳۸۶ در انتظار مجوز از وزارت ارشاد ‌است.

در این مجموعه ده‌جلدی به روندها و زمینه‌های وسیعی پرداخته شده‌است. همانند پیدایش مفهوم فرهنگ و ادب در ایران‌زمین، مقولۀ ادبیات شفاهی یا فرهنگ عامه  که دربرگیرندۀ افسانه‌ها، لالایی‌ها و ترانه‌هاست. در گسترۀ فصل‌های تاریخ ادبیات کودکان در دوران باستان، تاریخ ادبیات کودکان پس از اسلام، تاریخ ادبیات کودکان در دوران مشروطه، تاریخ ادبیات نو کودکان، وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران بررسی می‌شود، تا در بستر شرایط تاریخی جایگاه کودکان، دیدگاه جامعه و به ویژه‌ نگاه هر دوران به کودک، آموزش و پرورش نو و ادبیاتی که در اختیار قرار می‌گرفت، بررسی و تحلیل شود.

بی‌گمان نخستین کتاب‌های کودکان ناگهان پدید نیامده‌اند. عواملی چون دگرگونی نگرش‌های تربیتی و آموزشی، تداوم گرایش به افسانه‌ها و قصه‌های عامیانه در میان کودکان و نوجوانان، ساده شدن نثر فارسی، نفوذ ادبیات امروزی ایران، ورود دستگاه چاپ به ایران و تولید کتاب در گستره‌ای بزرگتر، بنیادگذاری مدرسه‌های جدید در ایران، رشد روان‌شناسی کودک و توجه به نیازهای او از جملۀ عواملی هستند که به پدید آمدن مقولۀ "ادبیات اطفال" و انتشار اولین کتاب‌های کودکان کمک کرده‌اند.

به گفتۀ تدوین‌کنندگان تاریخ ادبیات کودکان ایران، این مجموعه از آغاز تاریخ شفاهی و باستان، مسیر شکل‌گیری ادبیات کودکان را پی‌ گرفته و ادبیات کودکان قوم‌ها و دین‌های گوناگون ایران را از ادبیات آذری، کردی و غیره تا ادبیات آسوری، ارمنی و کلیمی مورد بررسی و ارزیابی قرار داده‌است.

در گزارش مصور این صفحه  محمدهادی محمدی، پژوهشگر تاریخ ادبیات کودک، و یکی از مؤلفان این  مجموعۀ  ده‌ جلدی در بارۀ آن سخن می‌گوید.

 برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنید.

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب