اواسط سال ۱۳۸۴، در کشاکش بحران سد سیوند و غرق ۱۳۱ محوطه باستانی در نزدیکی پاسارگاد، ردپای فاجعه‌ای به مراتب بزرگ‌تر در مرز میان استان لرستان و ایلام پیدا شد. ساخت سد سیمره آغاز شده بود؛ سدی که بر خلاف سد سیوند خاکی نبود و به صورت بتونی ساخته می‌شد. این سد دریاچه‌ای بسیار بزرگتر از سد سیوند دارد و وقتی محدوده این دریاچه که آن زمان هنوز به وجود نیامده بود، مطالعه شد، حدود ۳۰۰ محوطه باستانی شناسایی شدند.

در انجام مطالعات باستان‌شناسی سد سیمره تعجیل نشد. همه چیز آرام پیش رفت و در اواخر سال ۱۳۸۹ همزمان با اعلام آمادگی برای آبگیری سد، مطالعات باستان‌شناسی آن آغاز شد. محوطه‌های باستانی یک به یک پیدا و غرق می‌شدند. و بدین ترتیب بیش از ۱۵۰ محوطه باستانی ظرف مدت دو تا سه سال در پشت سد سیمره غرق شدند.

با این‌حال مطالعات باستان‌شناسی سد سیمره پایان نیافت. در کنار یافته‌های ارزشمند بسیاری، یکی از کشفیات باستان‌شناسی لوله‌هایی سفالی و در هم تنیده بودند که در نزدیکی محوطه‌ای پیدا شدند که احتمال می‌دادند شهری از دوره آغاز شهرنشینی بوده‌ است.

در سال‌های ۱۳۹۲ و ۹۳، محلی‌هایی که با هیات‌های باستان‌شناسی مستقر در محدوده دریاچه سد سیمره همکاری داشتند، متوجه تکه‌های سفالی عجیبی شدند که بی‌شباهت به لبه‌های تابوت نبود. آن‌ها هیات باستان‌شناسی را مطلع کردند و اقدامات اولیه بی نتیجه‌ای در محل کشف انجام شد. دریاچه آبگیری می‌شد اما با کاهش باران و پایین آمدن آب دریاچه، تکه‌های سفالی دوباره سر از آب بیرون آورد. این‌بار باستان‌شناسان با جدیت کاوش‌هایشان را در محل آن آثار ادامه دادند و در کمال حیرت مجموعه‌ای در هم تنیده شده از لوله‌های سفالی را یافتند که احتمالا به هزاره سوم پیش از میلاد یعنی حدود ۵ هزار سال قبل تعلق داشت. باستان‌شناسان بر اساس نام‌گذاری محلی، محل کشف را «فراش» نامیدند.

"لیلی نیاکان"، سرپرست هیات باستان‌شناسی در فراش، با تائید قدمت لوله‌های سفالی معتقد بود که آن‌ها با یک سیستم آبرسانی مواجه‌اند؛ سیستمی شبیه لوله‌کشی‌های امروزی که با استفاده از تنبوشه‌های در هم تنیده شده سفالی ایجاد شده‌ است. تنبوشه لوله  سفالینی است که در زیر خاک یا میان دیوار کار می‌گذاشتند تا آب از آن عبور کند. ادامه مطالعات  باستان‌شناسی حتا منجر به کشف سازه‌ای شبیه حوضچه یا آبگیر هم شد اما پس از آن هرچه باستان‌شناسان کاوش کردند، دیگر رد لوله‌ها را نیافتند.

اندازه هر تنبوشه  کمی کمتر از یک متر است. با توجه به بقایای آثار به دست آمده، به نظر می‌رسد تنبوشه‌ها در همین منطقه تولید و پخته شده‌اند. هنوز باستا‌ن‌شناسان به درستی مسیر لوله را نیافته‌اند و حتا معلوم نیست که آب از سیمره به جای دیگر می‌رفته یا از جایی به سیمره!

با آبگیری دوباره سد سیمره، محوطه فراش غرق شد. باستان شناسان بخشی از آنچه را که یافتند، با استفاده از گچ درست مانند گذشته، پوشاندند. همچنین آن‌ها بخشی دیگری از یافته‌ها را هم جمع‌آوری و تحویل اداره میراث فرهنگی استان لرستان دادند. در حال حاضر این محوطه به طور کامل غرق شده است.

در همین رابطه گزارشی ویدئویی تهیه شده‌ است که در آن لیلی نیاکان، درباره آنچه در محوطه فراش کشف شده، توضیح می‌دهد.

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب