منبت یا منبت کاری، نقش هاى برجسته از گل و گياه و غير آن بر روى چوب است. نقاشان و معماران هم به  نقوشى كه اندكى از زمينه خود برجسته‌تر باشد منبت مى‌گويند و به كسى كه اين كنده‌كارى را بر روى چوب انجام مى دهد منبت‌كار گفته می شود.

مورخان قدمت منبت‌كارى در ايران را ١٥٠٠ سال می دانند و برخى هم آشنايي اقوام ابتدايي فلات ايران را با  نقوش برجسته به زمان دورترى نسبت مي‌دهند. البته به خاطر آسيب پذيرى چوب در برابر آب و هوا هيچ نمونه اى در اثبات اين ادعا وجود ندارد.

در هر حال براي هنر منبت نيز مانند بسيارى از هنرهاى ديگر كه از دل  جامعه بيرون آمده و در بين مردم عادى پيشرفت كرده تاريخچه دقيقى نمى‌توان يافت. قديمى ترين نمونه منبت در ايران يک لنگه در چوبى در مسجد عتيق شيراز از قرن سوم هجرى است.

اما منبت‌كارى به سبک و سياقى نزديک به آنچه امروز متداول است در زمان سلجوقيان به وجود آمد. در دوران حكومت مغولان نيز اين هنر پيشرفت زيادى کرد اما اوج شكوفايى هنر منبت‌كارى را مي‌توان به دوران صفويان نسبت داد.

رفته رفته در اواخر دوران زنديه و قاجار هنر منبت‌كارى رو به افول گذاشت. با ورود مبلمان فرنگی به ايران هنر منبت‌كارى نيز با كمى تغيير به هنرى براى تزيين مبلمان به سبک ايرانى مبدل شد.

در دوران حکومت سلسله پهلوى علاقه و توجه مقامات به هنرهاى زيبا مانند نقاشى، مجسمه‌سازى، منبت‌كارى، رقص و غيره بار ديگر باعث رونق نسبى اين هنر شد و منبت کارى در نقاط مختلفى از كشور مانند تهران، اصفهان، شيراز، آباده، شاهرود و گلپايگان گسترش يافت. در حال حاضر در بين شهرهاى ايران دو شهر آباده و گلپايگان از مراكزى هستند كه در آن منبت‌كارى و ساير رشته‌هاى اين هنر رواج بسيار دارد.

استفاده از طرحى دقيق در منبت‌كارى، يكى از مشخصات كار است که شامل طرح‌هاى اصيل ايرانى مثل اسليمى‌ها، ختايى، گل و بوته، و گل و مرغ است كه به‌تدريج با انواع طرح‌هاى خارجى موسوم به گوشواره‌اى، فرشته‌اى و غیره در هم آميخته است.

منبت، از زيباترين و پرارزش ترين آثار دستى هنرمندان است كه با استفاده از ارزان‌ترين مواد اوليه و به کمک ابزار ساده اى مانند قلم و اسکنه فلزى اما با دقت و صرف وقت بسيار به اثرى خارق‌العاده و منحصر به فرد تبديل مى شود.

طى چند سال گذشته اين هنر در ميان برخى از جوانان مورد توجه قرار گرفته و رو به پيشرفت و گسترش دارد. در گزارش مصور اين صفحه ماجد شهريارى، از هنرمندان منبت کار در آباده، از هنر منبت کارى و مشکلات آن حرف مى زند.

 برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنيد

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب