Jadid Online
جدید آنلاین
درباره ما تماس با ما Contact us About us
زاینده بود
حمیدرضا حسینی

وقتی شاردن، گوهرفروش و جهانگرد فرانسوی در سده هفدهم میلادی و در زمان سلطنت شاه عباس دوم صفوی اصفهان را دید، این شهر دارای ۱۲ دروازه، ۱۶۲ مسجد، ۴۸ مدرسه، ۱۸۰۲ کاروانسرا، ۲۷۳ حمام عمومی، و ۱۲ گورستان بود. تعداد باغ‌ها و خانه‌های شهر آن‌قدر زیاد بود که شاردن نمی‌توانست شمار دقیق‌شان را معلوم کند. در آن زمان، اصفهان حدود یک میلیون نفر جمعیت داشت و بزرگ‌ترین شهر قاره آسیا بود.

البته همه آثاری که شاردن آمارشان را ارایه داده است، از ساخته‌های دوره صفویه نبودند، بلکه آثار ارزشمندی از دوره‌های گذشته مثل دوران آل بویه، سلجوقی و ایلخانی همدر بخش قدیمی شهر به چشم می‌خورد. برای نمونه، مسجد جامع اصفهان تا زمان شاردن حدود ۸۰۰ سال قدمت داشت و هفت یا هشت لایه معماری را در خود محفوظ نگاه داشته بود. وقتی هم که شاه عباس اول، پایتخت را از قزوین به اصفهان آوَرد، پایتخت جدید به گونه‌ای توسعه پیدا کرد که آثار گذشته تا جای ممکن آسیب نبیند. از این‌رو، لقب "نصف جهان" کاملا برازنده اصفهان بود و شهر به موزه‌ای می‌مانست که مردم در آن زندگی می‌کردند.

این شهر- موزه با وجود پاره‌ای خرابکاری‌های دوره قاجار، تا حدود ۷۰ سال پیش پابرجا بود اما صد حیف که وفور آثار تاریخی در اصفهان، موجب ارزانی این آثار شد و متولیان نوسازی شهری به انحای مختلف بیشترشان را تخریب کردند. البته مساجد، مقابر، پل‌ها، و کاخ‌ها به خاطر احترام یا عظمتشان تا حد زیادی از تخریب مصون ماندند اما انبوهی از باغ‌ها، خانه‌ها، حمام‌ها، بازارها، و گذرهای تاریخی ویران شدند تا برجای آن‌ها خیابان کشیده یا بناهای جدید ساخته شود. این کار عمدتا از دهه ۱۳۳۰ آغاز شد و تا امروز با شدت تمام ادامه دارد.

البته وفور آثار تاریخی به حدی بود که تا دهه ۱۳۵۰ و به رغم همه تخریب‌ها، هنوز هزاران اثر تاریخی در اصفهان مشاهده می‌شد و بافت تاریخی این شهر در برخی مناطق انسجام خود را حفظ کرده بود اما نابسامانی‌های پس از انقلاب و سپس بمباران‌های زمان جنگ و آن‌گاه توسعه روزافزون شهر و رونق بازار تراکم‌فروشی کار را به جایی رساند که اکنون تعداد آثار تاریخی شهر اصفهان با احتساب خانه‌های قدیمی از هزار فراتر نمی‌رود و تازه بخش بزرگی از این آثار حالت متروک و نیمه ویران دارند.

در واقع، اصفهان دارای ویترینی از چند اثر بزرگ و نفیس است که ظاهرا سالم به نظر می‌رسند اما در پسِ این ویترین، خرابه‌های وسیع بافت تاریخی به وسعت ۱۵۰۰ هکتار به چشم می‌خورد. شکل‌گیری بافت‌های تاریخی به این صورت است که ابتدا تک بناهایی ساخته شده‌اند و از اتصال آن‌ها، مجموعه‌های تاریخی پدید آمده‌اند، آن‌گاه از به هم پیوستن مجموعه‌ها بافت تاریخی بوجود آمده؛ اکنون این روند شکل معکوس به خود گرفته است: بافت تاریخی بر اثر ساخت و سازهای ناهمگون، انسجام خود را از دست داده و تبدیل به مجموعه‌های پراکنده شده است. مجموعه‌های پراکنده نیز در حال اضمحلال هستند و می‌توان حدس زد که در آینده‌ای نه چندان دور، اصفهان فقط دارای تک بناهای تاریخی خواهد بود.

گزارش ویدئویی این صفحه نگاهی دارد به ویرانی و تباهی بافت تاریخی اصفهان و علل و عوامل آن. عکس‌هایی که در این ویدئو می‌بینید، درعمق بافت تاریخی گرفته شده‌اند؛ یعنی همان جایی که کمتر در شعاع دید گردشگران است و در سکوتی دهشت‌بار رو به نابودی می‌رود. تعدادی از عکس‌های این گزارش متعلق به آرشیو سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان است. 


 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب
- یک کاربر، 2014/06/09
در نادانی نظیر نداریم. اصفهان، نصف جهان بود و دیگر نیست.
- یک کاربرnasreen، 2014/06/09
I watched the clip. it is very sad and upsetting. I did not want to continue watching! it made me to think and compare to countries like here England and especially with Italy, they have kept everything from 2000 years ago or even more, if you walk in alleyways or any roads you can see a monument from the past. I wish I wish we could do something about it and prevent more damages .to our history and cultures and more upsetting images like these
- یک کاربر، 2014/06/09
به شدت غمگين شدم. خيالي است واهي اگر تصور كنيد كاري مي شود كرد، وقتي حسين جعفري كه از مسئولين است اينطور مايوسانه صحبت مي كند.
- یک کاربر، 2014/06/08
.New Afghanestan
- امیر، 2014/06/08
خیلی تاسف بار هست. من عاشق این شهرم و سال ها در انجا زندگی کردم.
توسعه شهر اصفهان و حفط بافت تاریخی کار ساده ای نیست. خانه های قدیمی مالکانی دارند که تخریب ملکشان عواید مالی دارد. از طرفی کوچه هایی که ماشین رو نیستند و سکنه آن مناطق توقع معابر بهتری رو دارند. شاید بخشی از تخریبا گریز ناپذیر باشه. آیا راه حلی هست؟
- محمدرضا اصلانی، 2014/06/08
آقای حسینی کار باارزشی انجام داده اید، البته به همان اندازه ارزشش تلخ و دردناک است. لطفا منبع این پاراگراف را جهت مطالعه شخصی بنویسید:
....در آن زمان، اصفهان حدود یک میلیون نفر جمعیت داشت و بزرگ‌ترین شهر قاره آسیا بود....
تشکر می کنم.
_______________
کاربر گرامی، با سپاس از ابراز محبت شما؛ چنان که در همان ابتدای متن گفته شده، منبع سفرنامه شاردن است. البته جان فوران در کتاب "مقاومت شکننده، تاریخ تحولات اجتماعی ایران از صفویه تا سال‌های پس از انقلاب اسلامی" بر اساس نوشته‌های اروپائیان در دوره صفویه، کل جمعیت شهرنشین ایران در این دوره را یک میلیون برآورد کرده و گفته است که بین یک چهارم تا نیمی از این جمعیت در اصفهان زندگی می‌کردند.
با احترام،
حمیدرضا حسینی

- یک کاربر، 2014/06/02
کار بسیار محکم و کوبنده ای بود اما متاسفانه "نرود میخ آهنین در سنگ"!.
- یک کاربر، 2014/06/01
زنده باد. دو ويديوي دايناسورسواري و زاينده بود نگاهي نو به تخريب آثار تاريخي ايران است.
- یک کاربر، 2014/06/01
هنر نزد ایرانیان بود و تمام شد متاسفانه!
Home | About us | Contact us
Copyright © 2024 JadidOnline.com. All Rights Reserved.
نقل مطالب با ذكر منبع آزاد است. تمام حقوق سايت براى جديدآنلاين محفوظ است.