آخرین مطالب
چرا هنوز فروغ
۱۳ فوریه ۲۰۱۲ - ۲۴ بهمن ۱۳۹۰
فروغ فرخزاد شناخته‌ترین شاعر زن در شعر فارسی است. گرچه در جوانی درگذشت، اما در دوره‌ای که زیست توانست شیوه‌ای را در شعر فارسی به نام خویش به ثبت برساند؛ شیوه‌ای چون سادگی در زبان، نگاه و بیان انسانی و توجه به سرنوشت آدمی، صمیمیت و صراحت و گاه بی‌پروایی در کلام، کوتاه‌گویی، تجربه شخصی زنانه و جهان‌بینی و از همه شاید مهمتر تاثیرگذاری بر سر نوشت شعر زنانه بعد از خودش. پیش از او شاعرانی چون رابعه و مهستی و قره‌العین و پروین اعتصامی در شمار برجستگان شعرزنان بودند اما تاثیر فروغ آن بود که پس از او بیان شعر فارسی دگرگون شد و صراحت یافت و زنان بیشتر از زبان خود شعر گفتند.
سال‌های نوجوانی و جوانی فروغ با سال‌های سیاست‌زدگی جامعه ایران و روشنفکران ایرانی مصادف بود، اما او از فعالیت‌ها و در گیری‌های مستقیم سیاسی به دورماند. شعر فروغ نگاه موشکافانه خود را بیشتر به روابط رنگارنگ هستی از انسان و اشیا دوخت و کل هستی را زیر ذره‌بین برد و در کشف حقایق آن کوشید. او بسیار ساده "دلش برای باغچه می‌سوزد" و حسرت لمس و دیدن خوشبختی، در شعرش موج می‌زند: "اگر به خانه من آمدی برای من ای مهربان چراغ بیاور و یک دریچه که از آن به ازدحام کوچه خوشبخت بنگرم". گویی میراث شاعرانه و مکتب فروغ برای همه موجودات هستی از جاندار و بی‌جان، که با انسان همزیستی دارند گفته شده است.
حالا چهل و پنج سال است که دوستداران فروغ و شعر فروغ هرسال در آستانه سال‌مرگش، بر سر مزار او در گورستان ظهیرالدوله گرد می‌آیند تا یادش را گرامی دارند. هر کس، چه شاعران و چه مردم عادی، زن و مرد از زاویه‌ای و با نگاه خود به فروغ و میراث شاعرانه او می‌نگرد و با خاطراتی که از اشعار او دارد، جنبه‌ای از آثار و شخصیت او را برجسته می‌کند. و شعر فروغ چنان چند بعدی و عمیق است که این حس و حال نسل‌ها نسبت به شعر او هیچگاه تکراری نیست.
در گزارش تصویری این صفحه که به مناسبت چهل و پنجمین سالگرد درگذشت فروغ فرخزاد تهیه شده است، شماری از دوستداران فروغ تاثرات خود از شعر و نگاه فروغ به هستی را بیان می‌کنند. برخی از عکس‌های این گزارش متعلق به هاله حیدری است.
علاوه بر آن سه نگاه به فروغ را از آرشیو جدیدآنلاین بار دیگر در دسترس شما قرار می‌دهیم که تاثیرگیری و تاثیرگذاری شعر فروغ را در ورای مرزهای ایران مورد بررسی قرار می‌دهد.
نگاه نخست از دکتر محمد هادی کامیابی است که از شباهت‌های شعر فروغ و تی.اس. الیوت شاعر انگلیسی/آمریکایی زبان می‌گوید. زیرا هم فروغ و هم الیوت با موضوع‌های مربوط به دلهره بشر در یک دنیای بی‌معنا سر و کار دارند. پوچی، سترونی روحی جهان و احساس تنهایی و انزوای انسان از معمول‌ترین موضوع‌های شعر الیوت و فرخزاد است:
و این منم مردی پیر درآستانه ماهی خشک
و این منم زنی تنها در آستانه فصلی سرد
نخستین مصرع از تی.اس. الیوت، و مصرع دوم از فروغ فرخزاد.
در دهه‌های گذشته تاثیر شعر فروغ شاعران افغانستان و تاجیکستان را هم تحت‌تاثیر قرار داده است. در گزارشی دیگر رضا محمدی تاثیر شعر فروغ بر شعر امروز افغانستان را موشکافی کرده و معتقد است "مهم‌ترین تاثیرات فروغ در شعر افغانستان تغییر در لحن، شیوه نگرش و تفکر شاعرانه در شاعران نسل‌های پسین است. مثلا شاعری که عادت داشت از معشوق خویش چون مردان سخن بگوید، اینک براحتی نه از جایگاه مجنون که از جایگاه لیلی و نه از جایگاه فرزند که از جایگاه مادر صحبت می‌کند:
عشق لیلی است
عشق مادر
عشق خاک
و تو دانه‌های پراگنده کاجی
که به دامان من بازخواهی گشت
(شکریه عرفانی)
و به همین شکل تاثیر شعر فروغ، نظریات فروغ درباره شعر، و زندگی فروغ به‌عنوان شاعر بزرگ را می‌توان بسیار بیشتر از این در شعر شاعران زن افغانستان پیدا کرد. و هرچه این آشنایی با شعر فروغ و صحبت‌ها و زندگی و لحن و فکر او بیشتر بوده است، تاثیرات بیشتری مشهود است.
ورود شعر و اندیشه فروغ به پهنه شعر تاجیکستان در دهه هفتاد و هشتاد قرن بیست اتفاق افتاد. به باور نورعلی پیرزاد پژوهشگر تاجیک، با نشر مجموعه تولدی دیگر نه تنها در محیط ادبی، بلکه در جامعه تاجیکستان بخصوص میان نسل جوان، انفجاری از احساس و تفکر و عشق رخ داد. شعر فروغ وسیله کشف رازهای قلبی، بازتاب احساسات فردی، افاده درد عشق، اظهار صدای اندرونی ناگفته جوانان تاجیک گردید. جوانان با شعر فروغ زندگی می‌کردند، عشق می‌ورزیدند، خالی‌گاه سرد و سکوت زندگی تنهای خویش را پر کرده، اندوه‌هاشان را با هم قسمت می‌کردند. شاید دیگر از آن روزگار به بعد هم شاعری نتوانست به اندازه فروغ میان جوانان تاجیک محبوبیت یابد.
به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید
از این تقلب، از این تاج کاغذی
که بر فراز سرم بو گرفته است، فریبنده تر نبود؟ «فروغ»
شاعر از خود می پرسد: اگر به بعد زنانه خود توجه می کردم و خود را زیباتر می ساختم یا به خواست های ظاهری و مادی خود می پرداختم در زندگی موفق تر نبودم؟ تا این زیبایی معنوی(تاج کاغذی یا شعرهایم) که سبب به هم ریختن زندگیم شده است.«از کتاب تاج کاغذی نوشته زهرا حسینی»
سالروز در گذشت فروغ گرامی باد! شعرش همیشه زنده است. روح بلندش شاد!
براي شناخت اشعار جاودانه او، به كتاب "تاج كاغذي، نگاهي تازه به اشعار فروغ" مراجعه كنيد. در اين كتاب فروغ را شاعري مي بينيد كه شعر در معني شعور را صميمانه به تصوير مي كشد. اميدوارم فروغ را با اشعارش بشناسيم و دست از سرك كشيدن به زندگي خصوصي او برداريم.
در دیوانش جار بزند فقط برایش طلب مغفرت دارم. بی اندازه بزرگش کردید وکردند تا چوب به فرهنگمان زنند و نا دانسته زنید. به هر صورت روحش شاد.