آزاده‌ اخلاقی یکی از عکاسان جوان معتبر ایرانی‌ست. این را جایزه‌ها و نمایشگاه‌های مختلف بین‌المللی‌اش ثابت می‌کند.

او در سال ۱۳۵۶ در شیراز به دنیا آمد و شاید روح شاعرانۀ شیراز باعث شد که آزاده در شانزده‌سالگی تصمیم گرفت شاعر شود. شعر می‌گفت و در جمع‌های ادبی شرکت می‌کرد، تا این که برای تحصیل در رشتۀ کامپیوتر ایران را به مقصد استرالیا ترک کرد و وارد مؤسسۀ سلطنتی تکنولوژی ملبورن RMIT شد.

می‌گوید روزی فهمید که به رشته کامپیوتر علاقه ای ندارد و قرار نیست او مهندس کامپیوتر شود.  از همین رو از میان رشته‌های انتخابی موسسۀ سلطنتی تکنولوژی ملبورن، سینما را انتخاب کرد و در درسهای سینمایی حاضر شد.

گورستان‌ها

نخستین پروژه‌اش عکاسی از گورستان‌های استرالیا بود. هر روز صبح تا شب به گورستان‌ها سر می‌زد و از قبرها عکاسی می‌کرد. آن‌طور که خودش می‌گوید، این پروژه او را به شدت افسرده کرد و وقتی از این مجموعه یک نمایشگاه اینترنتی گذاشت، کسی برای او ای‌میل زد که: "تو چه‌قدر باید مریض باشی که در بیست‌ودو سالگی چنین عکس‌هایی بگیری!"

بازگشت به ایران

اخلاقی وقتی در استرالیا دانشجوی فوق‌لیسانس شد و به گفتۀ خودش، همه چیز برایش خوب پیش می‌رفت، ناگهان تصمیم گرفت به ایران برگردد و به فیلم‌سازی مشغول شود. پس از بازگشتش به ایران در سال ۱۳۸۳ دستیار عباس کیارستمی و منیژه‌ حکمت شد و خودش هم چند فیلم کوتاه ساخت. تا این ‌که فضای سینمای موجود در ایران دلش را زد و تصمیم گرفت به جای فیلم‌ساز بودن "آرتیست" باشد. پس عکاسی را برگزید.

ترجمه در کنار عکاسی

آزاده‌ اخلاقی در کنار کار عکاسی به ترجمه هم مشغول است و برای روزنامه‌های معتبر ایرانی ترجمه می‌کند. ماه گذشته ترجمه‌ای از آزاده اخلاقی منتشر شد که می‌توان آن را یک انتخاب خوب و درست برای یک مترجم دانست. نشر چشمه در ایران، کتاب "رومن به روایت پولانسکی" را با ترجمۀ آزاده اخلاقی وارد بازار می‌کند.

من؛ آن‌گونه که دیگری می‌خواهد

تازه‌ترین مجموعه عکس آزاده اخلاقی با استقبال فراوانی رو‌به‌رو شد. عکس‌هایی که به گفتۀ آزاده، هم او و هم سوژه‌اش در شکل گیری‌اش نقش داشته‌اند. او در این مجموعه عکس به "دیگری بزرگ" می‌پردازد. آزاده در این مجموعه عکس در پی نشان دادن این است که انسان‌ها در کنار دیگران همانی هستند که دیگران می‌خواهند. این تأثیر می‌تواند در کلام و پوشش باشد یا در آرزوهای آن فرد برای ما.

او در این مجموعه عکس، به گفتۀ خودش، در کنار آدم‌های زندگی‌اش ایستاده. آنهایی که با آنها مراوده دارد، به آنها دلبستگی دارد، با آنها به سفر می‌رود و...

در گزارش ‌تصویری این صفحه عکس‌هایی را خواهید دید از آزاده اخلاقی  از مجموعه‌های "تعلیق در تهران"، "بازتاب‌هایی از خود"، "در ستایش نوشتن" و نیز مجموعۀ کامل عکس‌های "من، آن‌گونه که دیگری می‌خواهد".

 برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنید.

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب

کامکاران را شاید همه بشناسند؛ در جهان موسیقی معاصر ایران این خاندان صاحب‌نام و محبوب است. اما در جهان نقاشی اندک کسی با ارژنگ کامکار، استاد تنبک گروه کامکاران آشناست، که اینک بیش از سی سال است گاه و بی‌گاه نقاشی می کند و شماری از منتقدان تابلوهایش   و گذارش را از رئالیسم به نقاشی انتزاعی و ذهنی پسندیده‌اند. "رنگ ترانه‌ها" عنوان تازه‌ترین نمایشگاه ارژنگ کامکار است که برای یک هفته در فرهنگسرای نیاوران تهران برپا بود.

ارژنگ کامکار در سال ۱۳۳۵ در سنندج و در خانواده‌ای موسیقی‌دان متولد و از کودکی نزد پدرش با موسیقی و ساز تنبک آشنا شد. بعدها در ارکسترهای " فرهنگ و هنر" و " رادیو سنندج " که به رهبری پدرش اداره می‌شد، شرکت کرد.

در سال ۱۳۵۵ با گروه" شیدا " و "عارف" همکاری داشت و به موازات آن به نقاشی هم علاقه‌مند بود و
آن را دنبال می‌کرد تا امروز که در جمع هنرمندان نقاش قرار گرفته‌است. طراحی و آب‌رنگ را نزد شهاب موسوی‌زاده فرا گرفت و در سال ۱۳۵۶ به دانشکدۀ هنرهای زیبا راه یافت. از آن زمان هنر نقاشی را همراه با موسیقی به طور جدی ادامه داده‌است.

تا به امروز چندین نمایشگاه از آثار او برگزار شده که آخرین آن از تاریخ ۲۶ شهریور ماه تا ۲ مهرماه در فرهنگسرای نیاوران جریان داشت. در این نمایشگاه ۷۲ اثر نقاشی ارژنگ را به نمایش گذاشتند که بسیاری از انها به فروش رفت.

هوشنگ کامکار، از برادران صاحب‌نام ارژنگ، در بارۀ نقاشی‌ها و نمایشگاه اخیر او می‌گوید:

"ارژنگ چند سالی بیش نداشت که علاقۀ بی‌حد، حتا عشق‌ورزی‌اش به طراحی و نقاشی را بروز داد. علاقه‌ای که با توان و استعدادی پررنگ همراه بود. کودک بود و سنی نداشت و به طبع فارغ از گرایش‌های سیاسی، در کاغذهای یادداشت، چهرۀ سران وقت حکومت و چهره‌های سرشناس را بیشتر با دیدی انتقادی نقاشی می‌کرد و با شوق و ذوق و اشتیاق به ما و دیگران نشان می‌داد. گویی این یکی از کامکارها از بدو خلقتش، بیش از موسیقی، شیفتۀ نقاشی بود. ارژنگ به دانشگاه هم که آ مد، در رشتۀ نقاشی قبول شد.

هیچ گاه ارژنگ را بدون دفتر طراحی ندیدم. جالب است که هنگام تمرینات یا تدریس موسیقی، چه بسا پشت صحنۀ کنسرت، ارژنگ دمی و لحظه‌ای را غنیمت می‌دانست و سری به این دفتر طراحی می‌زد. چند نمایشگاه هم برگزار کرد، اما آن نمایشگاه‌ها درخور نام و توان او نبود. ارژنگ در پی رویکردهای نوین در نقاشی‌اش بود و من همیشه با او از لزوم برپایی موارد نمایشگاه‌های درخور توجه می‌گفتم تا هم آثارش به مردم و علاقه‌مندان عرضه شود و هم به مدد نقد و نظر کارشناسان صیقل و رشد یابد. اکنون خوشحالم که بعد از ۱۲ سال به این توصیه‌ام گوش داده‌است و قرار است بخش مهمی از آثارش را به نمایش بگذارد." 

گزارش این صفحه را شوکا صحرایی از نمایشگاه "رنگ ترانه‌ها"ی ارژنگ کامکار تهیه کرده‌است.

 برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنید.

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب

نامش محمدتقی طاهرزاده بود. در شهریور ۱۳۴۹ به دنیا آمده بود. نخستین بار نام  او را از تلویزیون شنیدم. او در هفده سالگی  به جبهه رفته بود. در نبردی مجروح شده و به اغما رفته بود. ۱۷ سال تمام در حالت اغما بود. پدر و مادرش با دلسوزی و امیدواری  از او پرستاری کردند.

او یکی از هزاران جانباز جنگ بود. اما داستانی متفاوت داشت. بسیاری از سیاستمداران به دیدنش می‌رفتند. در مبارزات انتخاباتی از او نام می‌بردند تا وفاداری خود را به جانبازان نشان دهند. جوانی که به خاطر جنگ بیش از نیمی از عمر کوتاهش را روی تخت خوابیده بود.

بعد از شنیدن نام او از تلویزیون، که جانبازی است دراغما، کنجکاو شدم او را بشناسم؛ نشانی‌اش را از بیناد شهید گرفتم و راهی شهر اصفهان و خانه‌ای شدم که محمدتقی در یکی از اتاق‌های آن خوابیده بود.

من در ایام جنگ نوجوان بودم.  پدرم ارتشی بود و مدام در جبهه بود. هر گاه که به خانه باز می‌گشت و از دوستانش، که می‌جنگیدند و شهید می‌شدند، داستان و خاطره می‌گفت،  دلم می‌خواست این آدم‌ها را از نزدیک ببینم و از آنها عکاسی کنم. کودکی و نوجوانی من پر از اتفاقات مربوط به جنگ بود، ولی من آن روزها عکاس نبودم، اما دیدار با محمدتقی بهانه‌ای شد تا بتوانم بخشی از اتفاقاتی این جنگ را که تا سال‌ها پس از آن هم ادامه داشت،  ثبت کنم.

خانوادۀ طاهرزاده وقتی دیدند هدفم از گرفتن این عکس‌ها ثبت واقعیت جنگ ایران و عراق است و سختی‌هایی که مردم سرزمین ایران در این دوران متحمل شده‌اند، قبول کردند تا تعدادی عکس از پسرشان گرفته شود.

وقتی برای نخستین بار وارد اتاقش شدم، حس احترام نسبت به او داشتم. با آن که می‌دانستم عکس‌العملی نشان نمی‌دهد، بلند سلام کردم. چهار حلقه عکس از او گرفتم و به تهران برگشتم، اما نمی‌توانستم او را فراموش کنم. مدام با خانواده‌اش در تماس بودم. پدر و مادر او با عشق و علاقه از او نگهداری می‌کردند. با وسواس و حوصله. انگار نخستین روزی است که فرزندشان روی تخت بیماری افتاده  بود.

مادرش در صحبت‌هایش ابراز نگرانی می‌کرد، از این که زخم بستر بگیرد، از زخم کوچکی که روی کمرش ایجاد شده بود و این که باعث شده بود مدت‌ها مورد پرستاری ویژه قرار گیرد. مادرش نیز از شکستگی پای پدرش می‌گفت که جابه‌جا کردن پسرشان را در بستر برای او مشکل کرده بود.

پدرش هم امیدوار بود. می‌گفت محمدتقی گاهی لبخند می‌زند یا اشک از چشمانش جاری می‌شود. آنها علی‌رغم نظر پزشکان که گفته بودند او زیاد زنده نمی‌ماند، امید داشتند پسرشان بهبود پیدا کند و حتا به فکر داماد کردنش بودند. از همین رو پیوسته مراقب او بودند تا شاید از این خواب  طولانی بیدار شود. اما او همچون زیبای خفته، قهرمان  داستان دوران کودکی همۀ ما، آرام روی تخت دراز کشیده بود.

سال‌ها از پایان جنگ می‌گذشت، اما خانوادۀ او همانند هزاران خانوادۀ دیگر هنوز درگیر پیامدهای جنگی بودند که سرنوشت بسیاری از ایرانیان را دگرگون کرد.

او سرانجام در چهارم اردیبهشت ۱۳۸۴جان سپرد.

 برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنید.

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب

"اگرچه این نامه دردی را دوا نمی‌کند. چون الآن یک ماه است که از همدگیر دور هستیم. دوری یک ماه با این چند کلمه که ارزشی ندارد، آرامم نمی‌کنند. اگرچه یک ماه چیزی نیست، ولی برای من و تو خیلی زیاد است. هرگز باور نمی‌کردم که بتوانم یک ماه از تو جدا بشوم و تو را در خانه تنها بگذارم..."

نامه‌هایت را یکی یکی با دقت می‌خوانم. به فعل‌هایش که سوم‌شخص نیستند، فکر می‌کنم. به قیدهایش که همه از وصال هستند، نه از فراق. پدر به این فکر می‌کنم که  نمی‌توانم بدقول صدایت کنم. این نبودن دست تو هم نبود.

تو هم عاشق مادرم بودی. عاشق من، عاشق بودن و زندگی کردن. اما نبودنت آزارم می‌دهد. دلتنگم می‌کند. مادر هم دلتنگ نبودنت است. مادر هم به نبودنت عادت نکرده. گاهی سراغ صندوقچه می‌روم. همان صندوقچه‌ای که پر است از نامه‌هایی که از جزیرۀ مجنون نوشتی؛ از فاو و دوکوهه. همان‌هایی که برای "ایمان"ات نوشتی و الآن ایمان تو را "نبی" صدا می‌زنند.

گاهی به دور از چشم مادر چرخی بین نامه‌ها می‌زنم. چشمم به نامه‌ای که با بی‌سلیقگی عکس دوتا قلب بالای آن کشیده‌ای، می‌افتد:

"الآن پسرخاله‌ات هم کنارم نشسته، وقتی بالای کاغذ قلب کشیدم خنده‌اش گرفت. نمی‌دانم چه بنویسم. چون هشت سال... خاطرات هشت سال را که نمی‌توان درون دو صفحه کاغذ نوشت. این چندتا کلمه به خاطر این است که در فکرم نباشی... و بدانی عباست هنوز زنده است و انشالله تا آخر عمر با هم هستیم."

مادر می‌گفت: ما تشنۀ دیدن همدیگر بودیم. خانواده‌هایم رفت‌وآمد داشتند، اما از علاقۀ ما بی‌خبر بودند. وقتی پدربزرگ از عشق ما باخبر شد، دیگر نگذاشت به هر بهانه‌ای بیایی خانۀ ما. می‌گفت: قرار گذاشتیم که هر روز با موتور گازی از کنار خانۀ ما بگذری، تا لااقل صدای موتورت را بشونم. گرد خاک موتورت کوچه را بردارد. آن زمان نه پيامک بود، نه تلفن. نمی‌دانم شاید همین نامه‌هایی که برایمان مانده از سر نبودن این امکانات دیجیتالی باشد.

مادر می‌گفت: "اما سخت بود. بیشتر ملاقات ما کوچه نرسیده به خانه‌مان خلاصه می‌شد. به بهانۀ بستن بند کفش جلوم مکثی می‌کرد و با یک نگاه معنی‌دار از کنار هم می‌گذشتیم. به همین هم دلخوش بودیم و راضی."

مادر می‌گفت: "تابستان اولین سال ازدواج‌مان مسافرت شمال رفتیم. می‌خندیدم. خوش بودیم. گفته بودی که کاش این جنگ تمام شود تا بتوانم بیشتر کنارت باشم. گفتی که از کشتن آدم‌ها متنفرم و تاب دیدن شهادت دوستانم را ندارم. کاش این جنگ تمام شود تا بدانی چرا هشت سال برای رسیدن به تو سماجت و پافشاری کردم. همان‌جا قرار گذاشتیم باز هم بیاییم شمال، هر طور که شده. اما تابستان سال دیگر بر خلاف آنچه می‌خواستیم شد. از آنچه می‌ترسیدم، اتفاق افتاد. دیگر پدرت بر نگشت. و برای همیشه تنها شدم.از طرفی باید جوابگوی حرف پدربزرگ می‌بودم. از همان روز اول با ازدواج ما مخالف بود. می‌گفت: "عباس پاسدار است و همیشه درجنگ. زندگی‌ات را خراب می‌کنی. جنگ شوخی‌بردار نیست". اما هنوز باور نکرده بودم که نیستی. مفقودالاثر بودی. حتا پلاکی هم برای قانع کردنم نبود. من مانده بودم و هزاران آروزی اتفاق نیافتاده. من مانده بودم و طفلی شش‌ماهه که نمی‌دانم چه آینده‌ای در انتظار او نشسته‌است".

نامه‌های نخ‌نما را با احتیاط می‌خوانم، گوشه‌ای جمع می‌کنم. از دست خط کج و کولۀ مادر خنده‌ام می‌گیرد:

"عباس، همیشه به فکر این بودم کی جنگ تمام می شه تا ما هم طعم یه زندگی بدون استرس و نگرانی رو بچشم. تمام می‌شود. مگر نه؟ عباس، از دستت ناراحتم. ناراحتم، چون وقتی بودی در خانه، به من کمک می‌کردی، اما حالا جای خالیت در خانه معلوم است و وقتی تنها در خانه می‌نشینم و جای خالی تو را می‌بینم، گریه می‌کنم. چون ماه رمضان همۀ مردم خانه هستند و پیش هم زندگی می‌کنند. همین‌ها رو که می‌بینم ناراحت می‌شوم".

خودت هم می‌دانی، کمتر سر خاک می‌آیم. می‌دانم که زیر این سنگ از تو خالی است. خیلی وقت است که خالی‌اش کرده‌ای. و من خوب می‌دانم که چرا. درست از وقتی که درختچۀ بالای سرت این‌قدر سبز و پر شد، فهمیدم که دیگر نیستی. حتا دیگر نیستی تا نگذاری کسی پرچم سبز یا ابوالفضلت را ببرد.

پدر! راستش نمی‌دانم این قصۀ چند نفر است؛ قصۀ چند عاشق شیدا. چند نفر چراغ خانه‌هاشان خاموش شد و روزهایشان را با قاب عکس و لباس‌های تاخورده و هزارن خاطره سپری می‌کنند. اما این را می‌دانم که اگر این جنگ خانمان‌سوز نبود، قبرستان‌هامان این‌قدر وسعت نداشت. می‌دانم که این ملت هشت سال سخت و سیاه را به خود نمی‌دیدند.

 برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنید

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب

هانبیال الخاص نقاش نوگرای آشوری تبار ایران روز ۲۳ شهریور در ۸۰ سالگی بر اثر ابتلا به سرطان در آمریکا درگذشت. درگذشت هانیبال الخاص از قضا با برپایی نمایشگاه "هنر معاصر ایران" در گالری ماه مهر تهران مصادف شد که آثار او را نیز دربر دارد.

"هر وقت نگاه می‌کنم که چطور شده که من نقاش شده‌ام، می بینم تصادف‌هایی بوده، امکاناتی در کنار من بوده که چه بسا دست خود من هم نبوده، یعنی اتفاق افتاده و من شده‌ام نقاش."

این حرف‌ها را هانیبال الخاص دو سال پیش به جدید آنلاین گفت. او  در ۲۶ خرداد ۱۳۰۹ (برابر با ۱۵ ژوئن ۱۹۳۰) از پدر و مادری آشوری در کرمانشاه متولد شد.

در چهارده‌سالگی برای اولین بار توسط جوانی به نام آلکسی گیورگیز که نقاشی را در روسیه فرا گرفته بود، با رنگ و روغن آشنا شد. هانیبال با اشتیاق به نزد او می‌رفت و پالت (تخته شستی) او را پاک می کرد. رنگ‌ها را برایش می‌چید و به نقاشی‌هایش نگاه می‌کرد. و به گفتۀ خودش "گاهی هم کاغذ و رنگ به من می‌داد و می‌گفت نقاشی کن."

بعدها او نقاشی را به صورت جدی نزد استاد جعفر پتگر دنبال کرد. سال‌ها بعد زمانی که در آمریکا مشغول تحصیل در رشتۀ طب بود، به دلیل علاقۀ فراوان به نقاشی، طب را رها کرد و به تحصیل در رشتۀ هنرهای تجسمی مشغول شد. در سال ۱۹۵۸ از انستیتوی هنر شیکاگو در رشتۀ هنرهای تجسمی دانشنامۀ خود را گرفت و در سال ۱۳۵۹ گالری گیلگمش را در تهران تأسیس کرد.

از همان آغاز کار، هانیبال احساس کرد که انسان برای او از هر موضوع دیگری جالب‌تر است: "خیلی دوست داشتم به قیافه و نگاه آدم‌ها فکر کنم و عمق عواطف، اندوه، تکبر، خودخواهی، مهربانی آنها را دریابم."

"در دانشگاه، از کلاس کشیدن اندام انسان‌ها لذت می‌بردم. بیشتر دوست داشتم بروم در کلاس‌های مدل زنده، نقاشی کنم. در همان کلاس بود که برای اولین بار کارهای ذهنی کردم. آن کار ذهنی پر از صورت‌های آدم بود. تخیلات بیشتر روی کارهایی بود که در آن اندام انسان و چهرۀ انسان بود، ولی اولین باری که در کارهایم موضوعی را نگه داشتم و تکرارش کردم و بعدها به صورت امضاء کارهای من شد، وفور آدم بود."

به گفتۀ خودش، او در آغاز کار خیلی بی‌برنامه بود: " یک صورت اینجا و یک صورت آنجا می‌گذاشتم؛ یک اندام را اینجا و یک اندام را آنجا. بعد کم کم پرداختم به پیوند آنها، اولین رابطه‌ای که در ایران زیاد به آن برخوردم، صف بود. آدم‌های پشت سر هم ایستاده، صف دراز آدم‌ها. از اینجا تا ابتدا و تا بی‌نهایت، تا قیامت دارند می‌روند و حتا یک زمانی تابلوهایی داشتم که چیزی نبود جز صف‌‌های مختلف آدم. چپ و راست می‌رفتند تا ناپدید می‌ شدند."

الخاص علاوه بر نقاشی به ادبیات نیز توجه داشته، چون پدر و عمویش هم هر دو از شعرای بنام آشوری‌اند.

ترجمۀ چندین کتاب شعر به فارسی، روسی و لاتین و همچنین سرودن سه کتاب شعر برای کودکان از جملۀ فعالیت‌های او در این زمینه‌اند. اما مهم‌تر از همه، به ثمر نشستن حاصل سی سال تلاش پیگیر و عاشقانۀ او برای ترجمۀ حافظ به زبان آشوری همراه با بیش از ۵۰ تصویر (از آثار خودش) است.

در گزارش مصور این صفحه، که دوسال پیش در جديدآنلاين نشر شد، هانیبال الخاص در دیداری با  شوکا صحرایی از زندگی و نقاشی می‌گوید.

 برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنید

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب

دوران قاجار، در قرن نوزدهم، و به ویژه دوران ناصرالدین شاه، آغاز آشنایی ایرانیان با رسانه‌هایی چون روزنامه و عکاسی و تلگراف بود. خود شاه از سویی به غرب سفر می‌کرد و مظاهر فرهنگ اروپا را با خود به ایران می‌آورد و از سویی از بیداری مردم و تقاضای حکومت قانون و تأسیس عدالت‌خانه بیمناک بود.

به مصداق "پری‌رو تاب مستوری ندارد / در ار بندی ز روزن سر برآرد"،  اندیشه‌های بیدارشده در ایران قرن نوزده هم تاب مستوری نداشت. ناصرالدین شاه، که خود اهل قلم بود، از دیدن و خواندن پاره‌ای نوشته‌ها در روزنامه‌ها بر می‌آشفت و به گفتۀ یکی از وزیرانش: "بر جبین مبارک همایونی آثار کراهت هویدا می‌شد".

در نتیجه، وقتی که ناصرالدین شاه کوشید با سانسور در را به روی اندیشه‌های بیدارکننده ببندد، روشنگران ایرانی به خارج رفتند و روزنامه و نشریۀ خود را در خارج از کشور منتشر کردند و و از روزنه وارد شدند و  پنهانی به کمک جهانگردان و مسافران یا در لابلای  بارهای تجارتی به ایران فرستادند. این رسمی است که از همان زمان تا امروز ادامه یافته‌است. گرچه پیشرفت تکنولوژی هم چهرۀ نشریات را دگرگون کرده‌است و هم در دنیای چندرسانه‌ای به رسانه‌های  تصویری و دیجیتال ابزارهایی داده‌است که به آسانی خود را به مخاطب خود می‌رسانند.

شاید اگر میرزا صالح شیرازی، نخستین روزنامه‌نگار و ناشر ایرانی، می‌توانست نشر نخستین روزنامۀ ایران، یعنی کاغذ اخبار را ادامه دهد و آن را به یک نهاد خصوصی موفق بدل کند، سرنوشت مطبوعات ایران و شاید فارسی‌زبان با آن چه که  امروز هست، متفاوت می‌بود. این کار اتفاق نیفتاد و  پس از بسته شدن کاغذ اخبار به جای نشریات خصوصی دیگر "روزنامۀ وقایع اتفاقیه" و بعد "روزنامۀ دولت علیّه ایران" نشر یافت و دیگر سایۀ سنگین دولت‌ها رسانه‌ها را رها نکرد. ( تا جایی که حکومت آن زمان روزنامه‌های رسمی ملال‌آور را به کارمندان خود می‌داد و از دستمزد ماهیانۀ آنها برداشت می‌کرد.)

در نتیجۀ این وضعیت، رسانه‌های برون‌مرزی بخشی از تحول رسانه‌ای داخل کشور شدند که بسته به شدت و ضعف فشار بر روزنامه‌ها در داخل، اهمیت می‌یافتند.

این را هم باید افزود که معمولأ در غیاب احزاب پذیرفته‌شده، بار گران مخالفت و انتقاد از سیاست‌های حکومت‌ها بیشتر به دوش رسانه‌ها می‌افتد و رسانه‌ها خود به خود تبدیل به اپوزیسیون می‌شوند وهزینه‌های آن را هم  در هر دوره‌ای می‌پرداخته‌اند و می‌پردازند.

مطبوعات برون‌مرزی در هر دوره‌ای کانون توجهی داشته‌اند: دورۀ مشروطه، دورۀ آزادی‌طلبی، قانون و عدالت‌خواهی است؛ دورۀ پهلوی، دوره ایدئولوژی چپ و آزادی‌خواهی است و سی سال اخیر، دورۀ حقوق شهروندی و دمکراسی‌خواهی است.

شاید بتوان گفت که مطبوعات تبعیدی دورۀ مشروطه، با وجود آنکه به لحاظ تعداد زیاد نبوده (مجموعأ ۱۶ عنوان)، اما به لحاظ تأثیر و شهرتی که در تاریخ مطبوعات ایران به هم رسانیده، از دیگر دوره‌ها نام‌آورتر است. شنیدن نام حبل‌المتین و ثریا و اختر و قانون هنوز هم غبطه‌برانگیز است و گویای آن که روشنفکری دورۀ مشروطه چه جدیت و قابلیتی برای تغییر وضع زمانه به خرج داده و چه حیثیتی برای خود فراهم آورده‌است.

حجم نوشته‌های دورۀ مشروطه به هیچ وجه با تودۀ عظیم نوشته‌های دورۀ ما، یعنی سی سال اخیر، قابل مقایسه نیست. پیدایش اینترنت هم امکاناتی فراهم کرده‌است که پیش از این فراهم نبوده‌است؛ اینترنت علاوه بر آنکه نوشتن و نشر انبوه را برای همگان آسان کرده، مرزهای سانسور را نیز به نحوی معجزه‌آسا درهم شکسته‌است.

اکنون اینترنت بازاری را فراهم کرده که در آن هر متاعی را می‌توان یافت و لزومأ همۀ آنها هم دل‌پذیر نیست. در گذشته بیشتر نوشته‌های کسانی را می‌خواندند که در دانش و معرفت به شهرت رسیده بودند. در حالی که امروزه تمام این معادلات به هم ریخته و نوشتن و خواندن امری چنان همگانی شده‌است که شناختن  گروه بیشمار وبلاگ‌نویسان و نویسندگان برای انبوه خوانندگان مقدور نیست. حتا سر زدن و دیدن همۀ تارنماهایی که در خارج از کشور فعالند، از حوصلۀ هر خواننده‌ای بیرون است. مطبوعات برون‌مرزی هم  گرچه این روزها از شمار بیرونند، اما کیفیت بسیاری از آنها چندان نازل است که به سختی می‌توان آنها را مطبوعات نامید.

با همۀ اینها، هنوز از درون رسانه‌های فارسی، در داخل و خارج، رسانه‌ای برنخاسته که آینۀ تمام‌نما و جامعی باشد از شرایط زندگی همۀ مخاطبان بالقوه. شاید بتوان گفت که این اتفاق در همسایگی فارسی‌زبانان، در میان برخی رسانه‌های عربی و ترکی، افتاده‌است.

 برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنید.

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب